ಮೂವರೂ ಸ್ತಬ್ದರಾಗಿ ಕೇಳಿದೆವು, “ಬಾಗಿಲಾ ತೆಗಿಲೇ ಬೋಳೀಮಗನಽ” ಎಂದು ದೇಸಾಯಿ ಕೂಗುತ್ತಿದ್ದ. “ಘಾತ ಆಯ್ತುಽ ಎವ್ವಾ,” ಅಂದೆ. ಒಂದು ಕ್ಷಣಕೂಡ ಹಿಂದುಮುಂದಿನ ವಿಚಾರ ಮಾಡಲಿಲ್ಲ. ಗಬಕ್ಕನೆ ಹೋಗಿ ಅಂತಸ್ತಿನ ಬಾಗಿಲು ಬಂದುಮಾಡಿ ಅಗಳಿ ಹಾಕಿಕೊಂಡು ಒಂದೇ ಉಸಿರಿನಲ್ಲಿ ಮೆಟ್ಟಿಲು ಹತ್ತಿ ಮೇಲೆ ಬಂದೆ. ಹುಚ್ಚಯ್ಯ ಗಡಗದ ನಡುಗುತ್ತ ಮರೆಯುದ್ದಲ್ಲಿ ತೂರಿ ಅಡಗಿಕೊಳ್ಳಲಿಕ್ಕೆ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದ. ಸಿಂಗಾರೆವ್ವ ಬೇರೆ ಸೀರೆ ಉಟ್ಟುಕೊಂಡಳು. ನಾನು ಅಲ್ಲಿದ್ದುದನ್ನೆಲ್ಲ ಗುಂಪಿ ಮಾಡಿ ಬುಟ್ಟೀ ತುಂಬಿ, ಸಾರಿಸಿದ್ದೂ ಗೊತ್ತಾಗದ ಹಾಗೆ ಮೇಲೊಂದು ಜಮಖಾನ ಹಾಸಿದೆ. ಹುಚ್ಚಯ್ಯ ನಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ಇದ್ದದ್ದು ಈಗಿನ ಮುಖ್ಯ ಅಡಚಣೆಯಾಯ್ತು. ದನದ ಕೊಟ್ಟಿಗೆಯ ಕಡೆಯಿಂದ ಹಿತ್ತಲ ಬಾಗಿಲ ಕಡೆ ಓಡಿಸಬಹುದೆಂದು ಹೊಂಚಿ, ಅವನ ಕೈ ಹಿಡಿದು ಮೆಲ್ಲಗೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ನಡೆದೆ. ಎರಡು ಮೆಟ್ಟಿಲಿಳಿದಿದ್ದೆವೋ ಇಲ್ಲವೋ-ದೇಸಾಯಿ ಅಂತಸ್ತಿನ ಬಾಗಿಲು ಬಡಿಯತೊಡಗಿದ. ಮತ್ತೆ ಮೇಲೇರಿ ಒಂದೇ ಉಸಿರಿನಲ್ಲಿ ಒಳಹೊಕ್ಕು, ನನಗದೇನು ಹೊಳೆಯಿತೋ ಗಡಂಚಿಯ ಮೇಲಿನ ಗಾದೆ ಸುರುಳಿ ಬಿಚ್ಚಿ ಅದರಲ್ಲಿ ಅವನನ್ನು ಚೆಲ್ಲಿ ಮತ್ತೆ ಸುತ್ತಿಬಿಟ್ಟೆ. ಕಾಲಿನ ತುದಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. ಮ್ಯಾಲೊಂದು ಬಟ್ಟೆ ಎಸೆದೆ. ಬಾಗಿಲ ಬಡಿತ ಕೇಳಿಸುತ್ತಲೇ ಇತ್ತು. ಮಂಚದ ಮೇಲೆ ಸಿಂಗಾರೆವ್ವನನ್ನು ದೂಕಿ ಅವಳು ಬಿದ್ದೊಡನೆ ಚಾದರ ಹೊದಿಸಿ, ಕಂದೀಲು ತಗೊಂಡು ಬಾಗಿಲು ತೆಗೆಯಲು ಹೋದೆ.
“ಏನ ಹಿಂಗ, ಸತ್ತವರ್‍ಹಾಂಗ ಮಲಗೋದ?” ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತ ದೇಸಾಯಿ ಬಂದೂಕಿನೊಂದಿಗೆ ಒಳನುಗ್ಗಿದ. ಅವನು ಲಗುಲಗು ಬೆಳಕು ತೋರಿಸೆಂದು ಅವಸರ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ. ನಾನು ಸಾಧ್ಯವಾದಷ್ಟೂ ನಿಧಾನವಾಗಿ, ನಿದ್ದೆಯಲ್ಲಿದ್ದವಳಂತೆ ಮುಖ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಕಂದೀಲು ತಗೊಂಡು ಏರುತ್ತಿದ್ದೆ. ಕೊನೆಗೆ ತಾನೇ ಕಂದೀಲು ಕಸಿದುಕೊಂಡು ನುಗ್ಗಿದ. ದೇವರು ಕಾಪಾಡಿದನೆಂದುಕೊಂಡೆ. ಏನೂ ಗುರುತಿರಲಿಲ್ಲ. ಸಿಂಗಾರೆವ್ವ ಎದ್ದು ಕೂತಳು. ದೇಸಾಯಿ ಎಲ್ಲಾ ಕಡೆ ನೋಡಿದ. ಅವನಿಗೆ ಸಂಶಯ ಬಂದದ್ದು ಸ್ಪಷ್ಟವಿತ್ತು. ಮುಚ್ಚಿದ ಕಿಡಕಿ ಬಾಗಿಲುಗಳನ್ನು ಬಂದುಕಿನಿಂದ ತಿವಿದು ತೆಗೆದ. ಎಲ್ಲವೂ ದಿನಾ ಇದ್ದಹಾಗೇ ಇದ್ದುದಕ್ಕೆ ತೃಪ್ತಿಯಾಯಿತೇನೋ, ಮುಖದ ಮೆಲೆ ಈಗ ಅದೇ ಅವನ ಹಳೇ ನಾಟಕದ ನಗೆ ತಂದು, ಹ ಹ್ಹ ಹ್ಹಾ ಎಂದೊಮ್ಮೆ ನಕ್ಕ. ಮತ್ತೇನು ಹೊಳೆಯಿತೋ, ಮುಖ ಕಿವಿಚಿ ಗಂಟಲ ನರ ಉಬ್ಬಿಸಿ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ವಿಕಾರವಾಗಿ ಅಗಲಿಸಿ “ಅರೆ ಅರೆ ಮರೆಯಾದೆಯಾ ಕುಲವೈರಿ?…” ಎಂದು ನಾಟಕೀಯವಾಗಿ ಹೇಳಿ, ವೀರಾವೇಶದಿಂದ ಬಂದೂಕನ್ನು ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ತಬ್ಬಿಕೊಂಡು ಅಗಾ ಅಗಾ ಬೇಟೆ ಸಿಕ್ಕಿತೆಂಬಂತೆ ಗುರಿ ಹಿಡಿದು ಕಿಟಕಿಯ ತನಕ ಹೋಗಿ ಅದರ ಲಳಿಗೆಯನ್ನು ಹೊರ ತೂರಿ ಢಂ ಢಂ ಎಂದು ಎರಡು ಸಲ ಗುಂಡು ಹಾರಿಸಿದ. ಹುಚ್ಚಯ್ಯನ ಕಾಲು ಕೊಡಲಿಯೇಟು ಬಿದ್ದ ಮರದ ಟೊಂಗೆಯ ಹಾಗೆ ಅಲುಗಿದ್ದನ್ನು ಕಂಡೆ. ದೇಸಾಯಿಗೆ ಗೊತ್ತಾದೀತೆಂದು ಜೀವ ಬಾಯಿಗೆ ಬಂದಿತ್ತು. ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ದೇಸಾಯಿ ತಿರುಗಿದ್ದ. ಅವನ ಮುಖದಲ್ಲೀಗ ವೈರಿಯನ್ನು ಸಂಹರಿಸಿದ ತೃಪ್ತಿ ಇತ್ತು. ಕಣ್ಣು ತೃಪ್ತವಾಗಿದ್ದವು. ಹ ಹ್ಹ ಹ್ಹಾ ಎಂದು ನಗುತ್ತ “ಶೀನಿಂಗೀ ಬಾಗಲಾ ಹಾಕಿಕೊ” ಎಂದು ಹೇಳಿ ದಡದಡ ಇಳಿದುಹೋದ.
ಓಡಿ ಹೋಗಿ ತೊಲೆಬಾಗಿಲ ಅಗಳಿ ಜಡಿದುಬಂದೆ. ಇಬ್ಬರಿಗೂ ಈಗ ಉಸಿರು ಬಂತು. ಬಿಸಿ ಬೆವರಿಳಿದು ಮೈ ಒದ್ದೆಯಾಗಿತ್ತು. “ಶಿವನಽ ಮಾದೇವನಽ” ಎಂದು ಗೆಳತಿಯ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಕೂತೆ. ಭಾವಗರ್ಭಿತ ಮೌನ ಆವರಿಸಿತ್ತು. ಅಥವಾ ನಮ್ಮ ಉಸಿರಾಟ ಮಾತ್ರ ಕೇಳಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಈತನಕದ ಕಸಿವಿಸಿ ಹಗುರಾಗಿ ಇಬ್ಬರ ಮುಖದಲ್ಲೂ ನಿರುಮ್ಮಳಿಕೆ ಮೂಡಿತು. ಹಾಯಾಗಿ ನಿಟ್ಟುಸಿರುಬಿಟ್ಟೆವು. ನಮ್ಮ ಮುಖ, ಭಾವ, ಬಟ್ಟೆ ಎಲ್ಲ ಅಸ್ತವ್ಯಸ್ತವಾಗಿದ್ದವು. ಕೋಣೆಯ ತುಂಬ ನೀರವತೆ, ನಿರಾಸೆ ತುಂಬಿ ಬಣಬಣಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಸಿಂಗಾರೆವ್ವ ಮೈಗಂಟಿದ ಕುಂಕುಮ, ಸೆಗಣಿಯ ಕೊಳೆ ಒರೆಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಳು. ಅವಳನ್ನ ತಬ್ಬಿಕೊಂಡು ಅಳೋಣವೆನ್ನಿಸಿತು. ಅವಳಿಗೂ ಹಾಗೇ ಅನ್ನಿಸಿತೇನೋ, ಹುಚ್ಚಯ್ಯನನ್ನು ಎಬ್ಬಿಸಿ ಮೊದಲು ಹೊರಗೆ ಕಳಿಸು ಎಂಬಂತೆ ಸನ್ನೆ ಮಾಡಿದಳು. ಹುಚ್ಚಯ್ಯನ ನೆನಪಾಗಿ ಹೌದಲ್ಲಾ ಎನ್ನಿಸಿ ಹೋಗಿ ಮೆಲ್ಲಗೆ ಗಾದೀ ತಿವಿದು “ಸ್ವಾಮೀ” ಎಂದೆ. ಏಳಲಿಲ್ಲ. “ಏ ಸ್ವಾಮೀ” ಎಂದೆ. ಏಳಲಿಲ್ಲ. “ಇವನೊಬ್ಬ ನಮಗ” ಎಂದು ಬೇಸರದಿಂದ ವಟಗುಟ್ಟುತ್ತ ಗಾದೆಯ ಸುರುಳಿ ಬಿಚ್ಚಿ “ಏ ಸ್ವಾಮೀ” ಎಂದು ತಿವಿದು ನೋಡಿದೆ: ಸ್ವಾಮಿ ಎಲ್ಲೆಲ್ಲಿದ್ದ? ಎದೆಯ ಮೇಲೆ ಕೈ ಜೋಡಿಸಿಕೊಂಡು ತೆರೆದ ಬಾಯಿ ತೆರೆದಂತೇ, ತೆರೆದ ಕಣ್ಣು ತೆರೆದಂತೇ ಹುಚ್ಚಯ್ಯ ಹರಾ ಅಂದಿದ್ದ! “ಎವ್ವಾ!” ಎಂದೊದರಿ ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಎದೆ ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು ಹಿಂದೆ ಕುಸಿದೆ. ಸಿಂಗಾರೆವ್ವ ಅವಸರದಿಂದ ಬಂದು ಹೆಣ ನೋಡಿ “ಆಯ್ ನನ ಶಿವನ!” ಎನ್ನುತ್ತ ಬುಡ ಕಡಿದ ಮರದ ಹಾಗೆ ಖಬರು ಹಾರಿಬಿದ್ದಳು. ನಾನೇ ಅವಳ ಅಂಗಾಲು ತಿಕ್ಕಿ, ಕಿವಿಯಲ್ಲಿ ಗಾಳಿ ಊದಿ ಜೀವ ಬರಿಸಬೇಕಾಯ್ತು. ಇನ್ನು ನಾನೇ ಧೈರ್ಯ ತಗೋಬೇಕು.
ಈಗ ನೆನಪಾದರೆ ಅದನ್ನೆಲ್ಲ ಹ್ಯಾಗೆ ಮಾಡಿದೆನೋ ಎಂದು ನನಗೇ ಹೊಯ್ಕಾಗುತ್ತದೆ. ಧೈರ್ಯ ತಗೊಂಡೆನಪ್ಪ; ಮತ್ತೆ ಮೊದಲಿನಂತೆ ಹೆಣ ಮುಚ್ಚಿ ಕತ್ತಲಲ್ಲೇ ಓಡಿಹೋಗಿ ಹಿತ್ತಲ ಬಾಗಿಲ ದಾಟಿದೆ. ತುಸು ಓಡಿದರೆ ಸಾಕು, ಹೊಲೆಯರ ಗುಡಿಸಲು ಸಿಗುತ್ತವೆ. ಮೊದಲನೇ ಗುಡಿಸಲ ಕಟ್ಟೆಯಮೇಲೆ ಯಾವನೋ ಕಂಬಳಿ ಹೊದ್ದು ಕೂತಿದ್ದ. ಅಲುಗಿ “ದೊರಿಸಾನಿ ಕರೀತಾಳ, ಬಾ” ಅಂದೆ. ಆ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಇಂಥಾ ಮಾತು ಕೇಳಿ ಅವನೇನಂದುಕೊಂಡನೋ, ಸುದೈವದಿಂದ ಯಾಕೆ, ಎತ್ತ ಏನೊಂದೂ ಕೇಳಲಿಲ್ಲ. ಸುಮ್ಮನೆ ಬೆನ್ನುಹತ್ತಿ ಬಂದ.
ಒಂದೊಂದು ಬಾಗಿಲು ದಾಟುವಾಗಲೂ ಅವನು ಹೋಗುವುದೇ ಬೇಡವೇ ಎಂದು ಅನುಮಾನಿಸುತ್ತಿದ್ದ. “ಹೆದರಬ್ಯಾಡ, ಬಾ ಬಾ” ಎಂದು ನಾನು ಧೈರ್ಯ ಹೇಳಿ ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದೆ. ಸಿಂಗಾರೆವ್ವ ಅಂತಸ್ತಿನ ಬಾಗಿಲಲ್ಲಿ ನಿಂತಿದ್ದಳು. ಅವಳ ಕೈ ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು ಮೇಲೆ ಹತ್ತಿದೆ. ಅವಳ ಮೈ ಜ್ವರ ಬಂದು ಕಾದ ತಗಡಿನಂತೆ ಸುಡುತ್ತಿತ್ತು. ಮುಖ ಹೀರಿ ಬಾಡಿಹೋಗಿತ್ತು. ಅವನೂ ಮೇಲೆ ಬಂದು ಹೆದರಿ ಬಾಗಿಲಲ್ಲಿ ನಿಂತುಕೊಂಡ. ನಾನು ಒಳಕ್ಕೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋದೆ. ಅವನು ಬಿಟ್ಟೂ ಬಿಡದೆ ಅಗಲವಾಗಿ ತೆರೆದ ಕಣ್ಣಿನಿಂದ ಸಿಂಗಾರೆವ್ವನನ್ನೇ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದ. ನಾನು “ಹೆದರಬ್ಯಾಡ, ದೊರೆಸಾನೀದೊಂದು ಕೆಲಸ ಮಾಡಬೇಕು. ನಿನಗ ಸಾಕಷ್ಟು ರೊಕ್ಕಾ ಕೊಡತೀನಿ” ಅಂದೆ. ಅವನು ಆಗಲೆಂಬಂತೆ ಕತ್ತು ಹಾಕಿದ. ಕೈಹಿಡಿದು ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಿ, ಹೊದಿಸಿದ ಗಾದಿ ತೆಗೆದು ಹೆಣ ತೋರಿಸಿ “ಇದನ್ನೊಯ್ದು ಯಾವುದಾದರೂ ಬಾಂವ್ಯಾಗ ಚೆಲ್ಲು, ಹೆದರಬ್ಯಾಡ; ನಿನಗೇನೂ ಆಗಧಾಂಗ ನೋಡಿಕೋತೀವಿ” ಅಂದೆ.
ಅವನು ಹೆಣ ನೋಡಿ ಸರಕ್ಕನೆ ಸಿಂಗಾರೆವ್ವನ ಕಡೆಗೆ ತಿರುಗಿ ಅವಳೆದೆಯ ಹುಳುಕನ್ನು ಬೆದಕುವಂತೆ ದುರುಗುಟ್ಟಿ ನೋಡಿದ. ಕೊಲೆಗಡುಕನೆದುರಿನ ದೀನ ಪ್ರಾಣಿಯ ಹಾಗೆ ಸಿಂಗಾರೆವ್ವ ತುಟಿ ಒಣಗಿಸಿಕೊಂಡು ಕಣ್ಣರಳಿಸಿಕೊಂಡು ನಿಂತಿದ್ದಳು. ಅವನ ಕಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಭಯವಾಗಲಿ, ಆಶ್ಚರ್ಯವಾಗಲಿ ಸುಳಿಯಲೇ ಇಲ್ಲ. ತಕ್ಷಣ ಸಂಶಯ ನಿವಾರಣೆಯಾದಂತೆ, ಇವಳನ್ನು ಗೆದ್ದೆನೆಂಬ ರಭಸದಿಂದ ಬೆರಳುಗುರು ಕಚ್ಚತೊಡಗಿದ. ಯೋಚಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೇನೋ ಎಂದೂ ಅಂದುಕೊಂಡೆ. ಅದಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶವನ್ನೇ ಕೊಡದೆ ಇಬ್ಬರ ಕಡೆ ವಕ್ರನೋಟ ಬೀರಿ ತನಗೇನೇನೂ ಆಗದವನಂತೆ ಹೋಗಿ ಕುರ್ಚಿಯಲ್ಲಿ ಕೂತ! ನನಗೆ ವಿಚಿತ್ರವಾಯಿತು. ಸೊಕ್ಕಿನ ಹೊಲೆಯನೆಂದು ಗದರಬೇಕೆಂದೆ. ಅವನು ನಿಶ್ಚಿಂತನಾಗಿ ದೋತರ ಗಂಟಿನಿಂದ ಬೀಡಿ ತೆಗೆದು ಹೊತ್ತಿಸಿದ. ನನಗೆ ಗುರುತು ಹತ್ತಿದಂತಾಯ್ತು. “ನೀ ನಮ್ಮ ಚಾಕರಿ ಮನಶ್ಯಾ ಮರ್‍ಯಾ ಅಲ್ಲ?” ಎಂದೆ. ಸಿಂಗಾರೆವ್ವ ಹೌಹಾರಿ ತಿರುಗಿ ನೋಡಿದಳು. ಹೌದು ಇವ ನಮ್ಮ ಮರ್‍ಯಾ! ಅದೆ ಮುಖ, ಈಗ ಹುಲುಸಾಗಿ ಕೆನ್ನೆ ಗದ್ದದ ತುಂಬ ಮುಳ್ಳು ಮುಳ್ಳು ಗಡ್ಡ ಬೆಳೆದಿವೆ. ದಷ್ಟಪುಷ್ಟನಾಗಿ ಊರ ದೇವರ ಕೋಣದ ಹಾಗೆ ಇಡೀ ಕುರ್ಚಿ ತುಂಬಿಕೊಂಡು ಕೂತಿದ್ದ. ಸಿಂಗಾರೆವ್ವ “ನಮ್ಮ ಮರ್‍ಯಾ!” ಎಂದು ಆನಂದದಿಂದ ಒದರಿದಳು. ನಾನು ಓಡಿ ಹೋಗಿ “ಮರ್‍ಯಾ, ಈಗಿಂದೀಗ ಈ ಹೆಣ ಎಲ್ಲಾದರೂ ಚೆಲ್ಲಿ ಬಾ. ಆಮ್ಯಾಲ ಎಲ್ಲಾ ಮಾತಾಡೋಣಂತ, ಮೊದಲೇಳು” ಎಂದು ಒಂದೇ ಉಸಿರಿನಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದೆ. ನಮ್ಮ ಆನಂದ ಮತ್ತು ಸನ್ನಿವೇಶದ ತೀವ್ರತೆ ಅವನ ಚೇರಾಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲೇನೂ ಬದಲಾವಣೆ ತರಲಿಲ್ಲ. ಬಾಯಿ ಮೂಗುಗಳಿಂದ ಭರ್ತಿ ಹೊಗೆ ಬಿಡುತ್ತ, ಉದ್ವೇಗವಿಲ್ಲದ ದನಿಯಲ್ಲಿ “ಹೆಣ ಚೆಲ್ಲಿ ಬಂದರ ನನಗ ಏನ ಕೊಡ್ತಿ?” ಎಂದು ಸಿಂಗಾರೆವ್ವನ ಕಡೆ ನೋಡಿದ.
“ನೀ ಕೇಳಿದಷ್ಟ ರೊಕ್ಕ ಕೊಡತೀವಿ ಬಾರೋ”-ಎಂದೆ. ಸನ್ನೆ ಮಾಡಿ ನಾನು ಸುಮ್ಮನಿರುವಂತೆ ಮಾಡಿ “ಅವಳಽ ಹೇಳಲಿ” ಅಂದ.
“ಸಾವಿರ ರೂಪಾಯಿ ಕೊಡೋಣ. ಮೊದಲ ಹೆಣ ಒಯ್ಯು”-ಎಂದಳು.
“ಆಗೋದಿಲ್ಲಂದರ….?”
“ಐದು ಸಾವಿರ……”
“ಇಷ್ಟ?”
“ಹತ್ತಸಾವಿರ ಕೊಡತೀನಿ ಒಯ್ಯು”
ಮರ್‍ಯಾ ಬುಸ್ ಅಂತ ಧಿಮಾಕಿನಿಂದ ಹೊಗೆಬಿಟ್ಟ. ಹಲ್ಲು ಕಾಣಿಸುವಂತೆ ನಕ್ಕು, ಸಿಂಗಾರೆವ್ವನನ್ನು ಒಗರಿನಿಂದ ನೋಡಿ, “ನೀ ನಿನ್ನ ದೇಸಗತಿ ಕೊಟ್ಟರೂ ಬ್ಯಾಡ. ಈಗಿಂದೀಗ ನನ್ನ ಜೋಡಿ ಒಮ್ಮಿ ಮಲಗು. ಹೆಣ ಒಯ್ತೀನಿ. ಏನಂತಿ?”
ಸಿಂಗಾರೆವ್ವನ ಕಣ್ಣು ಕೆಂಪಗಾದವು: ಯಾರಿಗಾದರೂ ಕೇಳೀತೆಂದೂ ಚಿಂತಿಸದೆ,- “ನನ್ನ ಮನಿ ಎಂಜಲಾ ಉಂಡ ಹೊಲೆಯಾ, ನನ್ನ ಜೋಡಿ ಮಲಗಂತ ಹೇಳೋ ಹಾಂಗಾದೇನೋ?” ಎಂದಳು.
“ಒದರಿ ತ್ರಾಸ ಮಾಡಿಕೋಬ್ಯಾಡ. ಬ್ಯಾಡಂದರ ಬಿಡು, ಇಕಾ ಹೊಂಟೆ. ಹುಚ್ಚಯ್ಯನ್ನ ದೊರೆಸಾನಿ ಕೊಂದಾಳ್ರೆಪೋ ಅಂತ ಹೇಳಿಕೊಂಡ ಹೋಗತೀನಷ್ಟ. ಮಂದಿ ಬೆಳಗೆದ್ದ ಕಣ್ಣುಜ್ಜಿಕೊಂಡ ನೋಡತಾರ: ನಿನ್ನ ಕೈಯಾಗ ಬೇಡಿ ಹಾಕಿ ಪೋಲೀಸ ಪೋಜದಾರ ಎಳಕೊಂಡ ನಡದ್ದಾರ! ಬೇಕಾದರ ನಿಮ್ಮಪ್ಪಗ ನಾನಽ ಸುದ್ದಿ ಮುಟ್ಟಿಸ್ತೀನಿ. ಏ ಶೀನಿಂಗಿ, ಬರೋಬರಿ ಹೌಂದಲ್ಲ?”
ಎಂದು ಹೇಳಿ ಹೊರಟೇಬಿಟ್ಟ. ಒಂದು ಪೀಡೆಯನ್ನ ನಿವಾರಿಸಹೋಗಿ ಇನ್ನೊಂದನ್ನು ಕರೆತಂದಂತಾಯ್ತು. ಅವನೇನಾದರೂ ಹೊರಗೆ ಹೋದರೆ ಆಗೋ ಪರಿಣಾಮವೇನೆಂದು ನಮಗೀಗ ಗೊತ್ತಾಯ್ತು. ಕ್ಷಣ ತಪ್ಪಿದರೆ ಅನಾಹುತವಾದೀತೆಂದು ಹೋದವಳೇ ಅವನ ಕಾಲು ಹಿಡಿದು-
“ಮರೆಪ್ಪ ಹಂಗ ಮಾಡಬ್ಯಾಡೋ; ನಿನಗ ಕದ್ದು ರೊಟ್ಟಿ ಹಾಕಿದ ಉಪಲಾರಕ್ಕಾದರೂ ನಮ್ಮನ್ನ ಬಚಾವ ಮಾಡೋ” ಎಂದೆ.
ಅವನು ನನ್ನನ್ನ ಹಿಡಿದೆತ್ತಲೂ ಇಲ್ಲ. ಕೈಯಿಂದ ಮುಟ್ಟಲೂ ಇಲ್ಲ. ಕೂತವಳು ಕೂತೇ ಇದ್ದೆ. ಸಿಂಗಾರೆವ್ವನಿಗೆ ಏನು ಹೊಳೆಯಿತೋ-
“ಶೀನಿಂಗೀ, ಯಾರ ಕಾಲ ಯಾಕ ಹಿಡೀತಿ ಬಿಡ. ಆದದ್ದಾಗಲಿ, ನಾನಽ ಹೋಗಿ ಬಾವೀ ಬೀಳತೀನಿ.
-ಎಂದು ಹೊರಟಳು. ನಾನೂ ಅವಳೊಂದಿಗೆ ಸಾಯುವುದೇ ಸೈ ಎಂದು ಹೊರಟೆ. ಮರ್‍ಯಾ ಸಿಂಗಾರೆವ್ವನ ಸೆರಗು ಹಿಡಿದು,
“ಹೆಂಗೂ ಸಾಯಬೇಕಂತಿ, ನನ್ನ ಜೋಡಿ ಒಮ್ಮಿ ಮಲಗಿ ಸಾಯಲ್ಲ” ಎಂದ. ಅಂದವನೇ ಸೆರಗು ಜಗ್ಗಿ ಬರಸೆಳೆದು ಬಿಗಿದಪ್ಪಿ ಲಟಲಟ ಮುದ್ದಿಟ್ಟ. ಸಿಂಗಾರೆವ್ವನಿಗೆ ಪ್ರತಿಭಟಿಸುವ ಶಕ್ತಿಯೇ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಅವನ ತೆಕ್ಕೆಯಲ್ಲಿ ಹಸಿ ಮಾಂಸದ ಮುದ್ದೆಯಂತೆ ಬಿದ್ದು “ಎವ್ವಾಽ” ಎಂದು ಕಿರಿಚಿ ಬೇಖಬರಾದಳು. ಹೊರಳಿ ನೋಡಿದರೆ ಗುದಮುರಿಗೆಗೆ ಗಡಂಚಿಯ ಮೇಲಿನ ಹುಚ್ಚಯ್ಯನ ಹೆಣ ಅವರ ಬಳಿಯೇ ಬಿತ್ತು!
ಮಾರಾಯನಿಗೆ ಕರುಣೆ ಬಂತೇನೋ, ಮರ್‍ಯಾ ಅವಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟ, ಹೆಣವನ್ನು ಹಾಗೇ ಎತ್ತಿ ನಿಲ್ಲಿಸಿ, ಮೊಳಕಾಲಲ್ಲಿ ಮುರುದು ಮುದ್ದೀ ಮಾಡಿ ಒಂದು ಕಂಬಳಿಯಲ್ಲಿ ಮೂಟೆ ಕಟ್ಟಿದ. ಪುಣ್ಯಾತ್ಮನ ಮುಖದಲ್ಲಿ ಮೊದಲಿನ ಬಿಗಿ ಇರಲಿಲ್ಲ. ರುಚಿಯುಂಡ ಹಲ್ಲು ಕಾಣುವ ಹಾಗೆ ಒಮ್ಮೆ ಮಕ್ಕ. ಕಣ್ಣುಗಳಲ್ಲಿ ತೃಪ್ತಿಯ ಮಿಂಚಾಡುತ್ತಿತ್ತು. ಹೆಣವನ್ನು ಅಮಾತ ಬೆನ್ನಿಗೇರಿಸಿಕೊಂಡು ನಮ್ಮತ್ತ ನೋಡದೆ ಹಾಗೇ ಹೋದ. ಸಿಂಗಾರೆವ್ವ ನರಳುತ್ತ ಕಣ್ಣುಮುಚ್ಚಿ ಹಾಗೇ ಬಿದ್ದುಕೊಂಡಳು.
ಅಮಾವಾಸ್ಯೆ ಮತ್ತು ಅರಮನೆಯ ಶಾಪ ಸಿಂಗಾರೆವ್ವನನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ಶಿಕ್ಷಿಸಿದ್ದವು. ಯಾವುದಕ್ಕೂ ಒಂದು ತರ್ಕ ಇರುತ್ತದಲ್ಲವೆ? ಇದು ತರ್ಕ ಮೀರಿದ ಕರ್ಮ. ಊಹಿಸಬಾರದ ದಿಕ್ಕುದಿಕ್ಕಿನ ಅನಿರೀಕ್ಷಿತಗಳೆಲ್ಲ ಒಂದು ಕಡೆ ಸೇರಿ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಸಿಂಗಾರೆವ್ವನ ಜೀವದ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದು ಸಾಯಲೂ ಬಿಡದೆ ಘಾಸಿಮಾಡುತಿದ್ದವು. ಎಲ್ಲಿಯ ಗೌಡ, ಎಲ್ಲಿಯ ದೇಸಾಯಿ, ಎಲ್ಲಿಯ ಹುಚ್ಚಯ್ಯ, ಎಲ್ಲಿಯ ಶಾಪ, ಎಲ್ಲಿಯ ಮರ್‍ಯಾ- ನೆನೆದರೀಗಲೂ ಸಮಲೆಕ್ಕ ಸೇರುವುದೇ ಇಲ್ಲ. ಒಬ್ಬೊಬ್ಬರು ಹುಟ್ಟಿದ ಗಳಿಗೆ ಹಾಗಿರುತ್ತದಂತೆ. ಸಿಂಗಾರೆವ್ವ ಅಂಥ ಗಳಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದ್ದಳು.
ಅವಳು ಆಗಾಗ ನರಳುತ್ತಿದ್ದಳು. “ಅಯ್ಯೋ ಅವ್ವಾ” ಎನ್ನುತ್ತಿದ್ದಳು. ಅವಳು ಅಳುತ್ತಿದ್ದಳೆಂದು ನನ್ನ ಭಾವನೆ. “ಎವ್ವಾ” ಅಂದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಅವಳ ತಾಯಿ ಇದ್ದಳೆ? ನಾನಿಲ್ಲಿ ಇದ್ದೂ ಏನು ಮಾಡಬಲ್ಲೆ? ಹುಲಿಯ ಬಾಯಿಗಿಟ್ಟು ಸುಮ್ಮನಿದ್ದೆ. ಹೋಗಲಿ, ಅವಳ ತಾಯಿಯಾದರೂ ಗೌಡನಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಿದ್ದಳೆ? ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ನಮ್ಮನ್ನು ಮೀರಿದ ತಾಯಿಯೊಬ್ಬಳನ್ನು ಅವಳು ಕರೆಯುವಂತಿತ್ತು. ಆ ತಾಯಿ ಎಲ್ಲಿದ್ದಳೋ! ಹೊರಗೆ ದಟ್ಟವಾದ ಕತ್ತಲಿತ್ತು. ಕತ್ತಲಿಗೆಲ್ಲಿಯ ಕರುಳು? ಎಷ್ಟನ್ನೆಲ್ಲಾ ತನ್ನಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಮತ್ತೆ ತನ್ನಲ್ಲಿ ಏನೇನೋ ಇಲ್ಲವೆಂಬಂತೆ ಗುಂಭವಾಗಿತ್ತು.
ಕೆಳಗೆ ಹಿರಿಯ ದೊರೆಸಾನಿ ಹಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಳು:
ಚಿನ್ನದ ನಡಪಟ್ಟಿ ರನ್ನದ ನಡಪಟ್ಟಿ
ಚಿನ್ನರನ್ನದ ನಡಪಟ್ಟಿ||ಸೋ||
ಚಿನ್ನರನ್ನದ ನಡಪಟ್ಟಿ ಕೊಡತೀನಿ
ಮೊಮ್ಮಗನ ಹಡೆದ ಸೊಸಿಮುದ್ದಿಗೆ||ಸೋ||
ಹತ್ತು
ಮಾರನೇ ದಿನ ಹುಚ್ಚಯ್ಯನ ಹೆಣಕ್ಕೆ ಮೆರವಣಿಗೆ ಮಾಡಿ ಮಣ್ಣು ಮಾಡಿದರು……
ಇಲ್ಲಿ ಓದುಗರ ಕ್ಷಮೆ ಕೋರಿ ಮೆರವಣಿಗೆಯ ಬಗೆಗೆ ಒಂದೆರಡು ಮಾತು ಸೇರಿಸುತ್ತೇನೆ; ಹುಚ್ಚಯ್ಯ ಸತ್ತಿದ್ದನ್ನೂ ಅವನ ಹೆಣಕ್ಕೆ ಮೆರವಣಿಗೆ ಮಾಡಿದ್ದನ್ನೂ ನಾನು ಕಣ್ಣಾರೆ ಕಂಡಿದ್ದೆ. ಆದರೆ ಹುಚ್ಚಯ್ಯ ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ ಇಂಥ ವಿಚಿತ್ರ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಸತ್ತ ವಿಚಾರ ಆಗ ನಮಗ್ಯಾರಿಗೂ ತಿಳಿಯದು. ದೊಡ್ಡವರಿಗೂ ತಿಳಿದಿರಲಿಲ್ಲವೆಂದು ನನ್ನ ನಂಬಿಕೆ. ಅದು ಜುಲೈ ತಿಂಗಳ ಕಾಲವಿರಬೇಕು. ಇನ್ನೂ ಮಳೆಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ಬಿತ್ತನೆಯಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಆ ತಿಂಗಳೂ ಮಳೆಯಾಗಲಿಲ್ಲವೆಂದರೆ ಅದು ಬರಗಾಲದ ವರ್ಷವೆಂದೇ ಲೆಕ್ಕ. ಅಂಥ ನಿಸರ್ಗದ ಕ್ರೌರ್ಯವನ್ನು ನಾನು ಅನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲೂ ಕಾಣಲಿಲ್ಲ. ಸೂರ್ಯ ಹುಟ್ಟುತ್ತಲೇ ಉರಿಯುತ್ತಿದ್ದ, ಉರಿಯುತ್ತಲೇ ಏರಿಳಿದು ಮುಳುಗುತ್ತಿದ್ದ. ಇಡೀ ಹಗಲು ಕೆಂಡಗಣ್ಣಿನಿಂದ ನಮ್ಮನ್ನು ಹುರುಪಳಿಸುತ್ತಿದ್ದ. ಮುಂಜಾನೆ ಸಂಜೆಗಳಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಸ್ವಚ್ಛವಾದ ಬಿಸಿಲು, ಆ ಬಿಸಿಲಿಗೆ ಕಾವುಗಳಿರುತ್ತಿದ್ದವು. ಬೆಳಗಿನ ಹಾಸಿಗೆಯಲ್ಲೇ ನಾವು ಬೆವರುತ್ತಿದ್ದೆವೆಂದರೆ ನೀವೇ ಊಹಿಸಬಹುದು.
ಒಂದಿಷ್ಟು ತಂಗಾಳಿಯಾದರೂ ಬೀಸೀತೆಂದರೆ ನಮ್ಮೂರಿನ ಮೇಲೆ ಅದೂ ಸಿಟ್ಟಾಗಿತ್ತು. ಅಷ್ಟಿಷ್ಟು ಗಿಡಮರ ಕಂಟಿಗಳಿದ್ದವು. ಆದರೆ ಬಿಸಿಲಿಗೆ ಅವುಗಳ ಎಲೆ ಹೊತ್ತಿ ಕರಕಾಗಿ ಉದುರಿಹೋಗಿ ನಮ್ಮೂರಿಗೆ ಚೈತ್ರಬಂದ ಜ್ಞಾಪಕವನ್ನೇ ಅಳಿಸಿಹಾಕಿದ್ದವು. ನಾವಾಗ ದನಕಾಯುತ್ತಿದ್ದುದರಿಂದ ಖುದ್ದಾಗಿ ನೋಡಿದ್ದೇನೆ,-ದನಕರುಗಳು ಮಧ್ಯಾಹ್ನದ ಬಿಸಿಲುಕುದುರೆಗಳನ್ನೇ ನೋಡುತ್ತ, ಬಾಯ್ತೆರೆದು ನೀರಿನ ಕನಸು ಕಾಣುತ್ತ ಓಡುತ್ತಿದ್ದೆ. ಒಂದಾದರೂ ಕಾಗೆ ಗುಬ್ಬಿಗಳಂಥ ಸರ್ವೇಸಾಮಾನ್ಯ ಹಕ್ಕಿ ನಮ್ಮೂರ ಸೀಮೆಯಲ್ಲಿದ್ದಂತೆ ನನಗೆ ನೆನಪಿಲ್ಲ. ಹೊಲಗಳೋ ಕಾಲಿಟ್ಟರೆ ಸುಡುವ ಬಾಣಲೆಯಾಗಿದ್ದವು. ಮರಡಿಯ ಬಂಡೆಗಲ್ಲುಗಳು ಕೂಡ ಒತ್ತಿ ಬರುತ್ತಿದ್ದ ಬಿಕ್ಕಳಿಕೆಯನ್ನು ಮೊಳಕಾಲಲ್ಲಿ ತಲೆ ಹುದುಗಿ ತಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವಂತೆ ಕೂತಿದ್ದವು. ಆಗಿನ ನಮ್ಮೂರ ನಿಸರ್ಗದ ಬಣ್ಣಗಳೆಂದರೆ ಇವೆರಡೇ,-ಆಕಾಶದ ನೀಲಿ ಬಣ್ಣ, ನೆಲದ ಬೂದುಬಣ್ಣ. ಇವು ಕೂಡ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕ್ರೂರವಾಗಿದ್ದವು. ಧೂಳೆದ್ದರೆ ಇವೆರಡರ ಅಂತರ ಇಲ್ಲವಾಗಿ ಒಂದಾಗುತ್ತಿದ್ದವು. ಧೂಳು ಕರಗಿದಾಗ ಇವುಗಳ ಮಧ್ಯದ ಕ್ಷಿತಿಜ ಬರೀ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಬಿಳಿಗೆರೆಯಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು. ಆದರೆ ಅದರಿಂದ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಯಾವ ಆಶೆಗಳೂ ಮೂಡುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.
ಜನ ಹುಬ್ಬುಗೈ ಹಚ್ಚಿಕೊಂಡು ಬರೀ ಆಕಾಶದ ಕಡೆ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದರು; ಅಥವಾ ಜನ ಜೀವವನ್ನು ಕಣ್ಣಿನಲ್ಲೇ ಹಿಡಿದ್ದರು. ಮತ್ತು ಆ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಬಾನಿನಲ್ಲಿ ನಟ್ಟಿದ್ದರು. ಸಣ್ಣದೊಂದು ತಂಗಾಳಿ ಬೀಸಿದರೂ ಹಾ ಎಂದು ಹಾರೈಸಲು ಜನ ಸಿದ್ಧರಿದ್ದರು. ಮಳೆ ಬೇಡ, ಒಂದು ಮೋಡ ಕಂಡರೂ ಕುಣಿದಾಡಲು ಸಿದ್ಧರಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಒಂದಾದರೂ ಮೋಡ ಕಾಣಿಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಬರೀ ಬಾಯಾರಿದ ಬಿಸಿಲ್ಗುದುರೆಗಳೇ ಊರ ಸುತ್ತ ಓಡಾಡುತ್ತಿದ್ದವು.
ಇನ್ನು ರಾತ್ರಿಗಳೋ ಬರೀ ಹಳವಂಡಗಳಿಂದ, ನಿಟ್ಟುಸಿರುಗಳಿಂದ, ಕನಸು ಕಲ್ಪನೆಗಳಿಂದ, ಭಯದ ಕಥೆಗಳಿಂದ ತುಂಬಿಕೊಂಡು ಇಡೀ ಊರು ಕುದಿಯುತ್ತಿರುವ ಅನುಭವವಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಕತ್ತಲೆಯಂತೂ ಬದುಕಿದ್ದವರನ್ನು ಉಸಿರುಗಟ್ಟಿ ಸಾಯಿಸುವ ದಟ್ಟ ಕರಿ ಹೊಗೆಯಂತೆ ಆವರಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಇನ್ನವರ ಕನಸುಗಳೋ: ಅರಮನೆಯ ನೆತ್ತಿಯ ಮೇಲೆ ಹುಚ್ಚಯ್ಯ ಸಮಾಧಿ ಕೂತಿದ್ದನೆಂದೂ ಅವನ ಮೇಲೆ ಹಲ್ಲಿಗಳು ಹರಿದಾಡುತ್ತಿದ್ದವೆಂದೂ ಒಬ್ಬ ಗರತಿಗೆ ಕನಸಾಗಿತ್ತು! ಭಾರೀ ಮಳೆ ಬಿದ್ದು ಅರಮನೆಯ ನಡುಗಂಬ ಸರಿದುಬಿದ್ದ ಹಾಗೆ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಗರತಿಗೆ ಕನಸಾಗಿತ್ತು! ಆಕಾಶವನ್ನೇ ದಿಟ್ಟಿಸುತ್ತ ಜನ ಮಲಗುತ್ತಿದ್ದರಲ್ಲ, ಏನೇನೋ ದೃಶ್ಯಗಳು ಕಾಣಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಜನ ಹೆಣ ಹೊತ್ತೊಯ್ಯುತ್ತಿದ್ದರೆ ಹಿಂದಿನಿಂದ ಹೆಂಗಸೊಬ್ಬಳು ಎದೆ ಎದೆ ಬಡಿದುಕೊಂಡು ಅಳುತ್ತ ಬೆನ್ನು ಹತ್ತುತ್ತಿದ್ದಳಂತೆ. ಉತ್ತರದಿಂದ ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ಈ ಹೆಣದ ಮೆರವಣಿಗೆ ಮಧ್ಯರಾತ್ರಿ ಅನೇಕ ದಿನಗಳ ತನಕ ಕಾಣಿಸುತ್ತಿತ್ತಂತೆ. ನಾವು ಹುಡುಗರು ನಿದ್ರಿಸುತ್ತಿದ್ದೆವಾದ್ದರಿಂದ ನಮಗೆ ಕಂಡಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಆ ಬಗೆಗಿನ ಭಯಂಕರ ಮಾತುಕತೆಗಳನ್ನು ಕೇಳಿ, ಹೆದರಿ ರಾತ್ರಿಯಾಯಿತೆಂದರೆ ಮನೆ ಸೇರಿಬಿಡುತ್ತಿದ್ದೆವು. ಆಮೇಲೆ ಯಾವ ಕಾರಣಕ್ಕೂ ಹೊರಗೆ ಕಾಲಿಡಲು ನಿರಾಕರಿಸುತ್ತಿದ್ದೆವು.
ಮಳೆ ಬರಿಸುವ ಯಾವ ಆಚರಣೆಯನ್ನೂ ಜನ ಬಿಟ್ಟಿರಲಿಲ್ಲ. ಯಾವ ದೇವರನ್ನೂ ಮರೆತಿರಲಿಲ್ಲ. ಕಪ್ಪೆ ಕೊಂದು, ಶಿವನನ್ನು ಬೈಯುತ್ತ ಆಕಾಶದ ಕಡೆ ಎರಚುತ್ತಿದ್ದರು; ಶಿವ ಮಳೆ ಕರುಣಿಸಿರಲಿಲ್ಲ. ಸೆಗಣೀ ಗುಂಪಿಯಿಟ್ಟು ಕರ್ರೆವ್ವನ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಕಾದು ಮೂರನೇ ದಿನ ಕೆದರಿ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದರು; ಕರ್ರೆವ್ವ ಹುಳ ಬೀಳಿಸಲಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ ಮಳೆ ಬರಲಿಲ್ಲ. ಅವಮಾನವಾಗಿ ಮಳೆ ತರಲೆಂದು ಬಂಡೆವ್ವನ ಮೂರ್ತಿಗೆ ಸೆಗಣಿ ಬಳಿದು ಬೆನ್ನು ಮೇಲಾಗಿ ಚೆಲ್ಲಿದ್ದರು; ಅವಳೂ ಮಳೆ ತರಲಿಲ್ಲ. ಪೂಜಾರಿಯ ಕಾರಣಿಕದಂತೆ ಕುಮುದವ್ವ ಕುದುರೆ ಏರಿ ಪಶ್ಚಿಮದ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಕಾಣೆಯಾಗಿದ್ದವಳು ಇನ್ನೂ ತಿರುಗಿ ಬಂದಿರಲಿಲ್ಲ.
ಇಂಥ ಸಮಯಗಳಲ್ಲಿ ನಮ್ಮೂರಿಗೆ ಅಗತ್ಯವಾಗಿ ಬೇಕಿದ್ದವನು ಹುಚ್ಚಯ್ಯ. ಮಳೆ ತಂದರೆ ಅವನೇ ತರಬಲ್ಲನೆಂದು, ಬಾರದ ಮಳೆಯನ್ನು ಅಟ್ಟಿಸಿಕೊಂಡಾದರೂ ತರಬಲ್ಲನೆಂದು ಜನರ ನಂಬಿಕೆ. ಆದರೆ ಹುಣ್ಣಿಮೆಯ ಮಾರನೆಯ ದಿನ ಕಾಣೆಯಾಗಿದ್ದವನು ಈತನಕ ಅವನ ಪತ್ತೆಯಿರಲಿಲ್ಲ. ಅವನೆಲ್ಲೋ ಮಳೆ ತರಲಿಕ್ಕೆ ಹೋಗಿರಬಹುದೆಂದು ಬಹಳ ಜನ ನಂಬಿದ್ದರು. ಸುದೈವದಿಂದ ಇನ್ನೂ ಯಾರೂ ಸತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಹೊಲಮನೆ ಕೆಲಸವಿರಲಿಲ್ಲವಲ್ಲ, ಜನ ಗೋಕಾವಿಗೆ, ಬೆಳಗಾವಿಗೆ ಹೋಗಿ ಅಷ್ಟಿಷ್ಟು ದಿನಬಳಕೆಯ ಬಾಳ್ವೆ ಸಾಮಾನುಗಳನ್ನು ಕದ್ದು ತರುತ್ತಿದ್ದರು. ಬೇರೆ ಹಳ್ಳಿಗಳಿಂದ ಮೇವು ಕನಿಕೆ ಕೂಡ ಕದ್ದು ತರುತ್ತಿದ್ದರು. ಸಾಧ್ಯವಿರಲಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ ಕೆರೆಬಾವಿಗಳನ್ನು ಕದ್ದು ತಂದಿರಲಿಲ್ಲ. ನೀರಿನ ತೊಂದರೆ ಏನೆಂದು ದನಕಾಯುವ ನಮಗೇ ಗೊತ್ತು. ದನಗಳಿಗೆ ನೀರು ಕುಡಿಸಲು ಎರಡು ಮೈಲಿ ದೂರದ ಮಕ್ಕಳ ಗೇರಿಯ ಕೆರೆಗೆ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದೆವು.
ಅಮಾವಾಸ್ಯೆಯ ಮರುದಿನ ನಾವು ಊರಬಳಿಯ ಹೊಲಗಳಲ್ಲಿ ದನ ಬಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಕೂತಿದ್ದೆವು. ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಹುಚ್ಚಯ್ಯ ಕುಮುದವ್ವನ ಗುಡಿಯಲ್ಲಿ ಸಮಾಧಿ ಕೂತವನು ಹಾಗೇ ಸತ್ತಿದ್ದಾನೆಂದು ಸುದ್ದಿಬಂತು! ಸುದ್ದಿಯ ಹಿಂದಿನಿಂದಲೇ ಗಂಡಸರು ಗುಂಪುಗುಂಪಾಗಿ ಕುಮುದವ್ವನ ಗುಡಿಯ ಕಡೆ ನಡೆದರು. ನಾವೂ ಅವಸರದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮ ನಮ್ಮ ದನಗಳನ್ನು ಓಡಿಸಿಕೊಂಡು ಮನೆಹೊಗಿಸಿ, ಗುಡಿಯತ್ತ ಓಡಿದೆವು. ಜನ ಆಗಲೇ ಗುಂಪುಗುಂಪಾಗಿ ಮಾತಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ತುಸು ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲೆ ಊರಿನ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಗಂಡಸು ಮತ್ತು ಹುಡುಗ ಗುಡಿಯಲ್ಲಿದ್ದರು! ಮಳೆ ತರಲಿಕ್ಕೆ ಹೋದ ಹುಚ್ಚಯ್ಯ ತಪಸ್ಸಿಗೆ ಕೂತ ಭಂಗಿಯಲ್ಲೇ ಶಿವಲೋಕ ಸೇರಿದ್ದ. ಆತ ಎಂದಿನಿಂದ ಕೂತಿದ್ದ, ಯಾವಾಗ ಸತ್ತ ಇತ್ಯಾದಿ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು ಯಾರಿಗೂ ಹೊಳೆಯಲೇ ಇಲ್ಲ. ಯಾಕೆಂದರೆ ಹುಚ್ಚಯ್ಯ ಇಕಾ ಇಲ್ಲಿದ್ದಾನೆ ಎಂದರೆ ಅಲ್ಲಿರುತ್ತಿದ್ದ. ಅಕಾ ಅಲ್ಲಿದ್ದಾನೆಂದರೆ ಮಾಯವಾಗಿರುತ್ತಿದ್ದ. ಅಂಥವನ ನೆಲೆ ಪಾಮರರಿಗೆ ತಿಳಿಯೋದು ಹ್ಯಾಗೆ! ನೀವು ನಂಬುತ್ತೀರೋ ಬಿಡುತ್ತೀರೋ ಜನಕ್ಕೆ ಅವನ ಬಗೆಗಿನ ಭಕ್ತಿ ಇಮ್ಮಡಿಯಾಯ್ತು. ಪಕ್ಕದ ಹಳ್ಳಿಗಳಿಗೂ ಸುದ್ದಿ ಮುಟ್ಟುವುದು ತಡವಾಗಲಿಲ್ಲ. ತಂಡೋಪತಂಡವಾಗಿ ಭಕ್ತರು ಭಜನೆ ಮಾಡುತ್ತಲೇ ಬಂದರು. ಹೇಳಿಕಳಿಸದೆಯೇ ಊರೂರಿನ ಬಾಜಾಬಜಂತ್ರಿಯವರು ಬಂದರು. ನೋಡನೋಡುತ್ತಿರುವಂತೆ ಶಬ್ದವರಿಯದೆ ಉಸಿರುಗಟ್ಟಿದ್ದ ಊರಿನಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಉತ್ಸವವೇ ಬಂದಿಳಿದಿತ್ತು. ಗುಡಿಯಲ್ಲಿ ಹೀಗಿದ್ದರೆ ಊರಿನಂಚಿಗೆ ಹೆಂಗಸರೆಲ್ಲ ಸೇರಿ ಕೈಕೈ ಮುಗಿಯುತ್ತಲೋ, ಹುಚ್ಚಯ್ಯನ ನಾಮಸ್ಮರಣೆ ಮಾಡುತ್ತಲೋ ಕಥೆ ಕಟ್ಟುತ್ತಲೋ ಕೇಳುತ್ತಲೋ ಗುಡಿಯತ್ತಲೇ ನೋಡುತ್ತ ನಿಂತಿದ್ದರು. ಇಡೀ ಊರಲ್ಲಿ ಒಂದಾದರೂ ನರಪಿಳ್ಳೆ ಇದ್ದ ಬಗ್ಗೆ ನನಗೆ ಅನುಮಾನ.
ಇನ್ನೂ ಯಾರೂ ಊಟ ಮಾಡಿರಲಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ, ಆ ಮುನ್ನ ಹೆಣ ಮಣ್ಣು ಮಾಡಬೇಕಾದ್ದರಿಂದ ಬೇಗನೆ ವಿಮಾನಕಟ್ಟಿ ಸಿಂಗರಿಸಿದರು. ಹೆಣಕ್ಕೂ ಸಿಂಗಾರ ಮಾಡಿ ಅದರೊಳಗಿಟ್ಟು ಹೊತ್ತರು. ಬಾಜಾಬಜಂತ್ರಿಯವರು ಜಿದ್ದಿನಿಂದ ಬಾರಿಸತೊಡಗಿದರು. ಭಕ್ತರು ಹುಚ್ಚಯ್ಯನ ಮಾರಾಜರಿಗೆ ಜಯಕಾರ ಕೂಗಿದರು. ಭಜನೆಯವರು ಒದರಿ ಒದರಿ ಹಾಡಿದರು. ಮೆರವಣಿಗೆ ಊರಿನತ್ತ ನಡೆಯಿತು. ಈ ಬಗೆಯ ಚೀರುದನಿಯನ್ನು ಮೂರು ತಿಂಗಳಿಂದ ಮರೆತಿದ್ದರಿಂದಲೋ, ಮಳೆಯಿಲ್ಲದ ಉಮ್ಮಳವೋ- ಅಂತೂ ನಾವು ಹುಡುಗರು ಭಾರೀ ಖುಶಿಯಲ್ಲಿ ಇದ್ದೆವು. ಮೆರವಣಿಗೆ ಊರು ತಲುಪಿದಾಗ ಹೆಂಗಸರು ಬಿಕ್ಕಿಬಿಕ್ಕಿ ಅಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಕೆಲವರು ತಮ್ಮ ಹತ್ತಿರದ ನಂಟನನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಂತೆ ಎದೆ ಎದೆ ಬಡಿದುಕೊಂಡತ್ತರು. ಆಗ ಮಾತ್ರ ನಾವೂ ಅತ್ತ ಹಾಗೆ ನನಗೆ ನೆನಪು. ಮನೆಮನೆಗೂ ಹೆಣ ನಿಲ್ಲಿಸಿ ನೀರು ನೀಡಿ ಕಾಯಿ ಒಡೆಸಿದರು. ಹೆಜ್ಜೆಹೆಜ್ಜೆಗೆ ಸುತ್ತಲಿನ ಹಳ್ಳೀಜನ ಬಂದು ಮೆರವಣಿಗೆ ಸೇರುತ್ತಲೇ, ಭಕ್ತಿ ಮಾಡುತ್ತಲೇ ಇದ್ದರು. ಹೆಚ್ಚೇನು, ಸ್ವಥಾ ದೇವರೇ ಸತ್ತಂತೆ ಜನ ದುಃಖವನ್ನು ಆಚರಿಸಿದರು.
ಮೆರವಣಿಗೆ ಅರ್ಧ ಊರಿನಲ್ಲಿ ಹಾದು ಅರಮನೆಯ ಕಟ್ಟೆಯ ಮುಂದೆ ಬಂದಿರಬೇಕು, ಒಂದು ಪವಾಡ ಘಟಿಸಿಬಿಟ್ಟಿತು. ಜನರ ಹುಚ್ಚೆದ್ದ ಕೂಗು ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಹುದುಗಿದ್ದ ಮಳೆರಾಯನಿಗೆಮುಟ್ಟಿತೋ, ಹುಚ್ಚಯ್ಯ ಕೈಲಾಸಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಮಳೆ ಕಳಿಸಿದನೋ-ಹಾ ಹಾ ಎನ್ನುವುದರೊಳಗೆ ಆಕಾಶದ ತುಂಬ ಕರಿ ಮೋಡ ಆವರಿಸಿ ಗುಡುಗತೊಡಗಿದವು. ನಮ್ಮ ಆಕಾಶದ ಗುಣ ನಮಗೆ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲವೇ? ಆಗಷ್ಟೇ ನೋಡಿದಾಗ ಸಾರಿಸಿದ ನೆಲದಂತೆ ಹಸನಾಗಿದ್ದ ಬಾನಿನಲ್ಲಿ ಈಪರಿ ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ಮೋಡಗಳು ಬಂದು ಸೇರುವುದೆಂದರೇನು, ಮ್ಯಾಲೆತ್ತಿದ ಮುಖವನ್ನು ನಾವಿನ್ನೂ ಕೆಳಗೆ ಮಾಡಿರಲಿಲ್ಲ, ಧೋ ಧೋ ಧೋ ಎಂದು ಮಳೆ ಸುರಿಯತೊಡಗಿತು! ಜನ ಎಷ್ಟು ಹಿಗ್ಗಿದರೆಂದರೆ ಮುಗಿಲು ಹರಿದು ಬಿದ್ದಂತೆ ಅಡಿಕೆ ಗಾತ್ರದ ಹನಿಮಳೆ ಜಡಿಯುತ್ತಿದ್ದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಮೈಯೊಡ್ಡಿ ಕುಣಿದಾಡಿದರು. ಒಬ್ಬರೂ ಮರೆಗೆ ಅವಿತುಕೊಳ್ಳಲೇ ಇಲ್ಲ. ಇದು ಹುಚ್ಚಯ್ಯನ ಕೊನೆಯ ಪವಾಡವೆಂದೂ ಅವನ ದಯದಿಂದಲೇ ಮಳೆಯಾಯಿತೆಂದೂ ಜನ ಕೂಗಿ ಕೂಗಿ ಮಾತಾಡುತ್ತ ಹುಚ್ಚಯ್ಯನಿಗೆ ಜಯಕಾರಗಳನ್ನು ಒದರತೊಡಗಿದರು. ಆ ಭಕ್ತಿ, ಆ ಆವೇಶ, ಆ ಹುಚ್ಚು-ಎಲ್ಲ ವಯಸ್ಸಿನವರು ಒಂದೇ ವಯಸ್ಸಿನವರಾಗಿ ಕುಣಿದರು, ಹಾಡಿದರು, ಹಾರಿದರು, ಕುಪ್ಪಳಿಸಿದರು. ಈಗ ವಾದ್ಯ, ಭಜನೆಗಳೆಲ್ಲ ಹಾರಿಹೋಗಿ, ಎಲ್ಲರೂ ಹೆಣ್ಣು ಗಂಡೆನ್ನದೆ ನೆತ್ತಿಯ ಮೇಲೆ ಮುಗಿದ ಕೈಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತು,-
ಹುಚ್ಚಯ್ಯ ಹುಚ್ಚಯ್ಯಾ
ನಮ್ಮಪ್ಪಾ ಹುಚ್ಚಯ್ಯಾ
ನನ್ನಯ್ಯಾ ಹುಚ್ಚಯ್ಯಾ
-ಎಂದು ಹಾಡುತ್ತ ಕುಣಿಯತೊಡಗಿದರು. ಆ ದಿನ ಹುಚ್ಚಯ್ಯ ಕುಮುದವ್ವನಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ದೇವರಾಗಿಬಿಟ್ಟ.
ಮರೆಪ್ಪ ಇಡೀ ಜನರ ಕಣ್ಣೊಳಗೆ ಸರಿಯಾಗೇ ಮಣ್ಣೆರಚಿದ್ದನೆಂದು ನನಗೆ ಈಗ ಅನಿಸುತ್ತದೆ. ಸಮಾಧಿ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಹುಚ್ಚಯ್ಯನನ್ನು ಕೂರಿಸಿ ಸುದ್ದಿ ಹಬ್ಬಿಸಿದವನು ಅವನು ತಾನೆ? ಮಳೆ ಕಾಣದ ಜನಕ್ಕೆ ಅದೇ ಸಾಕಾಯಿತು. ಹುಚ್ಚಯ್ಯ ಹ್ಯಾಗೆ ಸತ್ತನೆಂಬ ನಿಜಸಂಗತಿ ಜನಕ್ಕೆ ಗೊತ್ತಾಗಿದ್ದರೆ ಹೆಣಕ್ಕೆ ಈ ರೀತಿ ಮೆರವಣಿಗೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರೋ? ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ. ಅಥವಾ ಹುಚ್ಚಯ್ಯನ ಬಗ್ಗೆ ಮೊದಲೇ ಭಕ್ತಿ ಇತ್ತಲ್ಲ, ಅರಮನೆಗೇ ಬೆಂಕಿ ಹಚ್ಚುತ್ತಿದ್ದರೋ? ದೊರೆಸಾನಿ, ಸರಗಂ ದೇಸಾಯಿ ಗತಿ ಏನಾಗುತ್ತಿತ್ತು? ಇವೆಲ್ಲ ಈಗಿನ ಊಹೆಗಳಷ್ಟೆ. ಆಗಿನ ನಿಜವೇ ಬೇರೆ: ಅದೇ ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ಜಡಿಮಳೆ.
ಮೋಡಗಳು ಹ್ಯಾಗೆ ಹ್ಯಾಗೆ ಗುಡುಗಿದರೆ ಹಾಗೆ ಹಾಗೆ ನೆಲ ಸಂಕೋಚಗೊಂಡು ಭೀರುವಾಗಿ ನಿಂತಿತ್ತು. ಎಲ್ಲೆಲ್ಲಿ ಮಳೆ ಬಿದ್ದರೆ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿಯ ಮಣ್ಣಿನಿಕ್ಕಟ್ಟುಗಳು ಸಡಲಿ ತೆರೆದು ಸುರಿವ ನೀರನ್ನು ಸ್ವಾಗತಿಸಿದ್ದವು. ಮಾರನೇ ದಿನ ನೋಡಿದರೆ ಹೊಲಗಳೇನು. ಮರಡಿಗಳೂ ಆಕಾರಗೆಟ್ಟು ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಹಳ್ಳಬಿದ್ದಿದ್ದವು. ಏರಿನಿಂದ ನೀರಿಳಿದು ಹಳ್ಳ ಸೇರುವಲ್ಲಿ ಉಸುಕಿನ ದಿನ್ನೆಗಳೆದ್ದಿದವು. ಅಂಥ ಮಳೆಯನ್ನು ನಾನು ಇದುವರೆಗೂ ಕಂಡಿಲ್ಲ. ಅರಮನೆಯ ಮುಂದಿನ ದೊಡ್ಡಾಲದ ಮರದ ನಟ್ಟನಡುವಿನ ಟೊಂಗೆಯೇ ಮುರಿದು ಬಿದ್ದಿತ್ತೆಂದರೆ- ಮಳೆ ಹ್ಯಾಗಿತ್ತೆಂದು ನೀವೇ ಊಹಿಸಿಕೊಳ್ಳಿರಿ. ಅಂತೂ ಮಳೆ ಬಿತ್ತಲ್ಲ, ಒಂದು ಗಳಿಗೆ ತಡವಾದರೂ ಎಲ್ಲಿ ಹಂಗಾಮದ ಹದ ಹಾರಿ ಹೋಗುವುದೋ ಎಂದು ರೈತರು ಬಿತ್ತನೆಯ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದರು. ಅರಮನೆ ಮಾತ್ರ ಮಳೆಯ ಆಘಾತದಲ್ಲಿ ತತ್ತರಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಇನ್ನು ಕೇಳಿರಿ:
ಹನ್ನೊಂದು
“ಸಿಂಗಾರೆವ್ವನಿಗೆ ಆ ದಿನ ಬಂದ ಜ್ವರ ಎಂಟು ದಿನಗಳಾದರೂ ಇಳಿಯಲೇ ಇಲ್ಲ. ಅಷ್ಟೂದಿನ ಸಂಕಟಪಟ್ಟಳು. ಗಂಟಲಲ್ಲಿ ಗಂಜಿ ಕೂಡ ಇಳಿಯುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಡಾಕ್ಟರ್ ಬಂದು ದಿನಾ ಇಂಜೆಕ್ಷನ್ ಚುಚ್ಚುತ್ತಿದ್ದ. ಎಂತೆಂಥದೋ ಗುಳಿಗೆ, ಪುಡಿ, ಬಣ್ಣದ ಔಷಧಿ ಕೊಡುತ್ತಿದ್ದ. ಆದರೆ ಏನು ಕೊಟ್ಟರೂ ವಾಂತಿಯಾಗಿ ಹೊರಳಿ ಬರುತ್ತಿತ್ತು. ಮೊದಲಿನ ನಾಕೈದು ದಿನಗಳಂತೂ ನಮ್ಮ ಗುರುತು ಕೂಡ ಹಿಡಿಯುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಏನೇನೋ ಕನವರಿಸುತ್ತಿದ್ದಳು. ನೋಡಬಂದ ದೇಸಾಯಿಗೆ ಒಮ್ಮೆ “ಹೊಲೆಯಾ, ಹೊಲೆಯಾ” ಎಂದು ಚೀರಿದಳು. ಇನ್ನೊಮ್ಮೆ “ನೀ ನನ್ನ ಹಡದ ತಂದೆಯೇನೋ? ವೈರಿ! ವೈರಿ!” ಎಂದು ಉಗುಳಿದಳು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಎದ್ದು ಕೂತು “ ಆಯ್ ಶೀನಿಂಗೀ, ನಮ್ಮ ಕಪಲಿ ಮತ್ತ ಕರ ಹಾಕೇತಲ್ಲಾ!” ಎಂದಳು. ಕನಸು ಕಂಡಿದ್ದಾಳೇನೋ ಎಂದು ನಾನು “ಹೌಂದೆವ್ವಾ” ಎಂದೆ. “ಮರ್‍ಯಾಗ ಒಂದೆರಡು ಉಂಡಿ ಕೊಟ್ಟು ಬಾರಗಽ” ಅಂದಳು. ಎಳೆತನದ ನೆನಪಾಗಿರಬೇಕು. ಇಲ್ಲಾ ಕನಸು ಕಂಡಳೆಂದು “ಕೊಡೋಣೆವ್ವ” ಅಂದರೆ “ನನ್ನ ಹಾಟ್ಯಾಮರ್‍ಯಾ, ಇಷ್ಟ ಉಂಡೀ ತಿಂದರೂ ಒಂದ ಬೋರಂಗೀ ಹಿಡದ ಕೊಡಲಿಲ್ಲ ನೋಡಽ” ಎಂದು ವಿಷಾದದಿಂದ ಹೇಳಿ ಹಾಗೇ ಕಣ್ಣೀರಿಡುತ್ತ ಮಲಗಿದಳು.
ಖಬರು ಬಂದಾಗ ಹುಚ್ಚಯ್ಯನ ಹೆಣವಿದ್ದ ಗಡಂಚಿಯನ್ನೇ ತದೇಕ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ನೋಡುತ್ತ ಕಣ್ಣೀರು ಸುರಿಸುತ್ತಿದ್ದಳು. ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಚೀರಿ “ಹೊಲೆಯಾ ನಿನ್ನ ಕೈಗಿ ಹಾವ ಹರೀಲಿ, ನಿನ್ನ ಬಾಯಿಗಿ ಇರಿವಿ ಮುತ್ತಲಿ” ಎಂದು ಲಟಿಕೆ ಮುರಿದು ಶಾಪ ಹಾಕುತ್ತಿದ್ದಳು. ಹಾಗೇ ಕೆಟ್ಟದನಿ ತೆಗೆದು ಅಳುತ್ತಿದ್ದಳು. ಐದನೇ ದಿನ ವಾಂತಿಯಾಗುವುದು ನಿಂತು ಎರಡು ಗುಟುಕು ಗಂಜಿ ಕುಡಿದಿದ್ದಳು. ಆರಾಮಾಗಿ ನಿದ್ದೆ ಹೋಗಿದ್ದಳು. ಇಷ್ಟು ದಿನವೂ ಅವಳ ಅಕ್ಕಪಕ್ಕ ಬಿಟ್ಟು ಸರಿಯುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ, ನಾನು. ಈ ದಿನ ನಿದ್ದೆ ಮಾಡಿದಳಲ್ಲಾ ಎಂದು ಹೋದ ಜೀವ ಬಂದಷ್ಟು ಸಮಾಧಾನವಾಗಿತ್ತು. ಹಾಸಿಗೆಯಲ್ಲೇ ಒರಗಿ ನನ್ನ ಕಡೆ ನೋಡಿ,
“ಶೀನಿಂಗೀ, ನಾ ಸಾಯತೇನ, ನನ್ನ ಸಾಯಾಕ ಬಿಡಽ” ಎಂದಳು. ಆಗಂತೂ ಬಿಕ್ಕಿ ಬಿಕ್ಕಿ ಅತ್ತೆ. ಅವಳನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಭಾಗ್ಯ ಈ ಮನೆಗಿಲ್ಲವೆಂದುಕೊಂಡೆ ಅಥವಾ ಬದುಕುವುದಕ್ಕೆ ಏನುಳಿದಿತ್ತು?
ಈಗ ಸರಗಂ ದೇಸಾಯಿ ಅಂತಸ್ತಿನ ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ ಮಲಗುವುದನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿ ಕೆಳಗೆ ದೇವರ ಮನೆಯ ಪಕ್ಕದ ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ ಮಲಗುತ್ತಿದ್ದ. ಅಷ್ಟಾಗಿ ಹೆಂಡತಿಯೆಂಬ ಅಂತಃಕರಣವೂ ಅವನಲ್ಲಿ ಕಾಣಲಿಲ್ಲ. ದಿನಕ್ಕೊಮ್ಮೆ ಮೇಲೇರಿ ಬಂದರೆ ಬಂದ, ಇಲ್ಲದಿದ್ದರಿಲ್ಲ. ಡಾಕ್ಟರು ಬಂದಾಗ ಮಾತ್ರ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಹಾಜರಾಗುತ್ತಿದ್ದ. ಮೇಲೆ ಬಂದರೆ ಸುಮ್ಮನೆ ಕೂರುತ್ತಿದ್ದ. ಒಂದು ಮಾತಾಡುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಹ್ಯಾಗೆಂದು ವಿಚಾರಿಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಹೆಂಡತಿಯನ್ನು ನೋಡಿ ಬರುವುದು ಗಂಡನ ಕರ್ತವ್ಯವೆಂಬಂತೆ, ಅದನ್ನೂ ಆತನ ತಾಯಿ ಹೇಳಿಕೊಟ್ಟದ್ದೋ ಏನೋ, ಬರುತ್ತಿದ್ದ. ಅವನ ಬಯಲಾಟದಲ್ಲಿ ಇಂಥ ದೃಶ್ಯಗಳು ಇರಲಿಲ್ಲವೇನೋ! ಇದ್ದಿದ್ದರೆ ಅಲ್ಲಿಯ ಮಾತುಗಳನ್ನೇ ಇಲ್ಲಿಯೂ ಹೇಳಿ ನಗಿಸುತ್ತಿದ್ದ. ಆತ ಬಂದಾಗ ಸಿಂಗಾರೆವ್ವ ಮಾತ್ರ ಕಣ್ಣು ತೆರೆಯುತ್ತಲೇ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ದೇಸಾಯಿ ಅಂತಸ್ತಿನ ಕೋಣೆಯಲ್ಲಿ ಮಲಗುವುದು ನನ್ನ ಪಾಲಿನ ಅತ್ಯಗತ್ಯವಾಗಿತ್ತು.
ಮೊನ್ನೆ ಅಮಾವಾಸ್ಯೆಯ ದಿನ ನಡೆದ ಘಟನೆ ನನ್ನ ತಲೆ ಕೊರೆಯುತ್ತಿತ್ತು. ಸಿಂಗಾರೆವ್ವ ಬೇಖಬರಾಗಿ ಅದನ್ನು ಮರೆತಿದ್ದಳು. ಆಕೆಯ ಉಪಚಾರದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ್ದರೂ, ಅವಳ ಆರೋಗ್ಯದ ಚಿಂತೆ ಇಡೀ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಆವರಿಸಿದ್ದರೂ, ಆ ನೆನಪು ಮಾತ್ರ ಆಗಾಗ ಇಣಿಕಿ ಹಾಕಿ ನನ್ನನ್ನು ಧೈರ್ಯಗೆಡಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ನಾವು ಪಾರಾಗಿದ್ದೆವು, ನಿಜ. ಆದರೆ ಮಧ್ಯರಾತ್ರಿಯ ಸುಮಾರು ಒಂದೆರಡು ಬಾರಿ ಬಾಗಿಲ ಬಳಿಯ ಕತ್ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಕರೀ ಆಕಾರವೊಂದು ನಿಂತು ಸಿಂಗಾರೆವ್ವನನ್ನೇ ದುರುಗುಟ್ಟಿ ನೋಡಿದ ಹಾಗೆ ಅನ್ನಿಸಿತ್ತು. ನಾನು “ಹಾ! ಯಾರದು?” ಎಂದು ಗಾಬರಿಯಲ್ಲಿ ಕೂಗಿದಾಗ ಅದು ಹಾಗೇ ಕಣ್ಣೆದುರಿನಲ್ಲೇ ಕರಗಿಹೋಗಿತ್ತು. ಅದು ಹುಚ್ಚಯ್ಯನ ಭೂತವಿರಬಹುದೇ ಎಂದು ನೆನೆದು ಮೈ ಗಮ್ಮಂತ ಬೆವರಿತ್ತು.
ಮಾರನೇ ದಿನ ದೆಸಾಯರಿಗೆ, “ನೀವು ಮ್ಯಾಲೇ ಮಲಗೋದು ಒಳ್ಳೆಯದು” -ಅಂದೆ, ಅದಕ್ಕೆ ದೇಸಾಯಿ “ಯಾಕಽ ಅಂಜತೀಯೇನು?” ಅಂದ.
“ಅದಕ್ಕಲ್ಲ, ಸಿಂಗಾರೆವ್ವ ನಿಮ್ಮನ್ನ ನೆನಸ್ತಾಳ” ಎಂದು ಸುಳ್ಳು ಹೇಳಿದೆ. ಭೂತದ ವಿಚಾರ ಮಾತ್ರ ಹೇಳಲಿಲ್ಲ. ಹೆಂಡತಿ ನೆನಸೋದು ಅವನ ಒಳಕ್ಕೆ ಇಳಿಯಲೇ ಇಲ್ಲ. ನಾನು ಹೆದರಿದೆನೆಂದು ನನ್ನ ಪುಕ್ಕಲುತನಕ್ಕೆ ಖುಶಿಪಡುತ್ತ, ಪಾಪ ಹೆಂಗಸೆಂದು ಕರುಣೆಗೊಂಡು, ಆದರೆ ತಾನಿದ್ದಲ್ಲಿ ಯಾರೂ ಹೆದರುವ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲವೆಂದು ಸಾರಿ ಸಾರಿ ಅಪ್ಪಣೆ ಮಾಡಿ ಪಕಪಕ ನಕ್ಕ! ಇನ್ನು ಹೇಳಿ ಪ್ರಯೋಜನವಿಲ್ಲ ಎಂದುಕೊಂಡೆ. ರಾತ್ರಿ ಆ ಬಾಗಿಲಲ್ಲಿ ಇನ್ನೊಂದು ಕಂದೀಲಿಟ್ಟು ಅಲ್ಲಿ ಕತ್ತಲಿಲ್ಲದ ಹಾಗೆ ಮಾಡಿ, ಸಾಧ್ಯವಾದಷ್ಟೂ ಆ ಕಡೆ ನೋಡದೆ, ಆದರೆ ಧ್ಯಾನವೆಲ್ಲ ಆ ಕಡೆಗೇ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು, ದೇವರ ಹೆಸರು ತಗೊಂಡು ಕೂತೆ.
ಸಿಂಗಾರೆವ್ವನ ಅಜಾರಿಯ ದುಗುಡದ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿಯೂ ನನಗೆ ಆ ದಿನ ಮರ್‍ಯಾ ಸಿಕ್ಕಿದ್ದರ ಬಗ್ಗೆ ಆಶ್ಚರ್ಯವಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ಊರಿಗೆ ಅವನು ಯಾವಾಗ ಬಂದಿದ್ದ? ಏನು ಕೆಲಸ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದ? ಎಂದಿನಿಂದ ಇಂಥ ಅವಕಾಶಕ್ಕಾಗಿ ಹೊಂಚುತ್ತಿದ್ದ? ಬಂದವನು ಒಮ್ಮೆಯಾದರೂ ನಮ್ಮ ಕಣ್ಣಿಗ್ಯಾಕೆ ಬೀಳಲಿಲ್ಲ? ಮಂದಿಯಾದರೂ ಆತನ ಬಗ್ಗೆ ಯಾಕೆ ಮಾತಾಡಲಿಲ್ಲ?-ಎಂದೇನೇನೋ ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದೆ. ಯಾವಾಗಲೋ ಬಂದಿದ್ದಾನಾದೀತು. ಕೂಲಿನಾಲಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನು, ಇವನ್ಯಾವ ಮಾರಾಯನೆಂದು ಮಂದಿ ಇವನ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು? ಅಲ್ಲದೆ ಇವನೂ ಮ್ಯಾಲೆ ಬಿದ್ದು ಮಂದಿಯ ಗುರುತು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಪೈಕಿ ಅಲ್ಲ. ಹ್ಯಾಗೆ ಬಂದನೋ, ಯಾವಾಗ ಬಂದನೋ, ಅಂತೂ ಅದೆಲ್ಲ ನಮ್ಮ ದುರ್ದೈವದ ಭಾಗವೆಂದು ಸುಮ್ಮನಾಗುತ್ತಿದ್ದೆ. ಇವನು ಇಲ್ಲಿ ಬಂದ ಸುದ್ದಿ ನಮ್ಮೂರ ಗೌಡನಿಗಾದರೂ ಗೊತ್ತಿದೆಯೋ ಇಲ್ಲವೋ? ಅಥವಾ ಗೊತ್ತಿರಲಿಕ್ಕಿಲ್ಲ; ಗೊತ್ತಿದ್ದರೆ ಮರ್‍ಯಾ ಸತ್ತಿದ್ದಾನೆಂದು ಯಾಕೆ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದ?
ಸಿಂಗಾರೆವ್ವ ಅಜಾರಿ ಬಿದ್ದ ಸುದ್ದಿ ಕೇಳಿ ನೋಡಿಕೊಂಡು ಹೋಗಲು ನಂದಗಾವಿಯಿಂದ ನಿಂಗವ್ವಗೌಡ್ತಿ ಮತ್ತು ಗೌಡ ಬಂದರು. ಮಗಳ ಅನಾರೋಗ್ಯದಿಂದ ಗೌಡನಿಗೇನೂ ಆತಂಕವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಬಂದವನು ಅದೇ ತನ್ನ ನರಿಮುಖದ ಮೀಸೆ ಕೆದರಿ, ವಕ್ರನಗೆ ನಗುತ್ತ ದೇಸಾಯಿಗಂಟಿಕೊಂಡು ಯಾನಾಯ್ತು, ಕುಡಿತವಾಯ್ತು, ದೇಸಾಯಿಯ ಪ್ರಾಸ ತಾರಕಗಳಾಯ್ತು, ಖುಶಿಮೋಜಿನಿಂದ ಇದ್ದ. ಗೌಡ್ತಿ ಮಾತ್ರ ಮಗಳನ್ನು ನೋಡಿ ಬಹಳ ಚಡಪಡಿಸಿದಳು. ಹಣೆ ಹಣೆ ಗಿಟ್ಟಿಸಿಕೊಂಡು ಕಣ್ಣೀರಿಟ್ಟಳು. ತಾನೇ ಔಷಧಿ ಕುಡಿಸಿ, ಮಲಗಿಸಿ ಸೆರಗಿನಿಂದ ಗಾಳಿ ಬೀಸಿದಳು. ಮಗಳ ಬಾಯಲ್ಲಿ ಗಂಜಿ ಇಳಿಯುವತನಕ ಊಟ ಮಾಡಲಿಲ್ಲ. ಹೆತ್ತ ಕರುಳಿನ ವೇದನೆ ಶಿವನಿಗೆ ತಟ್ಟಿತೇನೋ, ಆ ದಿನ ಸಾಯಂಕಾಲ ಸಿಂಗಾರೆವ್ವ ಅರಿವಿಗೆ ಬಂದಳು. ತಾಯಿ ಬಂದದ್ದು ತಿಳಿದು ಅವಳನ್ನು ತಬ್ಬಿಕೊಂಡು ಗಳಗಳ ಅತ್ತಳು. “ನಿನ್ನ ಮೈಯಾಗ ಆರಾಮಿಲ್ಲ ನೀ ಅಳಬಾರದು” ಎಂದು ಹೇಳಿದರೂ ಕೇಳಲಿಲ್ಲ. ತಾಯಿಯನ್ನು ನೋಡಿದ ಸಂತೋಷದ ಉದ್ರೇಕಕ್ಕಿಂತ ತಾನು ಬದುಕಿದ್ದೇ ತಪ್ಪೆಂಬ ಭಾವನೆ ಅವಳನ್ನು ಆವರಿಸಿತ್ತೆಂದು ನಾನು ಬಲ್ಲೆ. “ನಾವು ಕಂಟಕ ದಾಟಿ ಬಂದೀವಿ, ಮತ್ತ ಯಾಕ ಅಳ್ತೀಯವ್ವಾ” ಎಂದು ಎರಡರ್ಥ ಬರುವಂಥ ಮಾತಾಡಿ, ಅವಳ ಮನಸ್ಸಿನ ಮುಳ್ಳು ಕಳೆಯಲು ನೋಡಿದೆ. ಗೌಡ್ತಿ ಅದನ್ನೆ ಸಮರ್ಥಿಸಿ “ಶೀನಿಂಗಿ ಹೇಳೂದ ಬರೋಬರಿ ಐತಿ. ಹೆಂಗೂ ಸಾವ ಗೆದ್ದ ಬಂದೀ ಮಗಳ; ಮುತ್ತೋದ್ಯಾಗಿ ತುಂಬಿದ ಮನ್ಯಾಗ ಅಳಬಾರದು” ಎಂದು ಅವಳೂ ಹೇಳಿದಳು. ಅತ್ತು ಅತ್ತು ಎದೆ ಹಗುರಾದ ಮೇಲೆ ತೌರುಮನೆಯ ಎಲ್ಲರ ಕ್ಷೇಮ ವಿಚಾರಿಸಿಕೊಂಡಳು. ತಮ್ಮನ ಬಗ್ಗೆ, ಚಿಕ್ಕಮ್ಮಂದಿರ ಬಗ್ಗೆ ಕೇಳಿ ಕೇಳಿ ತಿಳಿದಳು. ಒಂದೂ ಬಿಡದೆ ಮನೆಯ ಎಲ್ಲಾ ದನಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಕೇಳಿ, ಕಪಲಿಯ ಕರು ಈಗ ದೊಡ್ಡದಾಗಿ ಗಬ್ಬವಾಗಿದೆ ಎಂದಾಗ ಹರ್ಷಗೊಂಡು ಮುಖ ಇಷ್ಟಗಲ ಮಾಡಿದಳು ತಡೆಯಲಾರದೆ,-
“ಕೇಳಿದೇನಽ ಶೀನಿಂಗೀ, ಕಪಲೀ ಕರಾ ಗಬ್ಬಾಗೇತಂತ. ಆಯ್ ನನ ಶಿವನಽ. ನಾ ನೋಡಬೇಕಾಗಿತ್ತಲಽ ಎವ್ವಾ!” ಎಂದು ಉದ್ಗಾರ ತೆಗೆದಳು.
ಸಿಂಗಾರೆವ್ವನ ಮೈಯಲ್ಲೀಗ ಏನೆಂದರೆ ಏನೂ ಉಳಿದಿರಲಿಲ್ಲ; ಮೂರು ಮೂಳೆ, ಅವೆರಡು ಕಣ್ಣು ಬಿಟ್ಟು. ಒಂದು ವಾರದಲ್ಲಿ ಹ್ಯಾಗಿದ್ದವಳು ಹ್ಯಾಗಾಗಿಬಿಟ್ಟಿದ್ದಳು! ಮಾರನೇ ದಿನದಿಂದ ಆರೋಗ್ಯ ಸುಧಾರಿಸತೊಡಗಿತಾದರೂ ಸೂಸುಗೆಮ್ಮು ಸುರುವಾಗಿತ್ತು. ಅಮಾವಾಸ್ಯೆಯ ಆ ಕರೀ ದಿನದ ನೆನಪು ಅವಳ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಸುಳಿಯದ ಹಾಗೆ ಎಚ್ಚರ ವಹಿಸಿದ್ದೆ. ತಪ್ಪಿಕೂಡ ಹುಚ್ಚಯ್ಯನ ಭೂತದ ಮಾತು ತೆಗೆದಿರಲಿಲ್ಲ. ಗೌಡ ಸುದೈವದಿಂದ ಇನ್ನೂ ಸಿಂಗಾರೆವ್ವನ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಬಿದ್ದಿರಲಿಲ್ಲ. ನಿಮ್ಮಪ್ಪ ಬಂದಿದ್ದಾನೆ ಎಂದು ನಾನಾಗಲಿ, ಗೌಡ್ತಿಯಾಗಲಿ ಹೇಳಲೂ ಇಲ್ಲ. ಆ ರಾತ್ರಿ ನಾನು ಕಾಸಿದ ನೀರು ತರಬೇಕೆಂದು ಅಡಿಗೆ ಮನೆಗೆ ಹೋದಾಗ ಗೌಡ್ತಿ, ಗೌಡನಿಗೆ ಊಟ ಬಡಿಸುತ್ತಿದ್ದಳು. ದೆಸಾಯಿ ಇನ್ನೂ ಬಂದಿರಲಿಲ್ಲ. ಗೌಡ “ನಾ ಹೇಳಿದ ಕೆಲಸ ಏನು ಮಾಡಿದಿ?”ಅಂದ.
“ಮಗಳಿನ್ನೂ ಬರೋಬರಿ ಖಬರಿನಾಗಽ ಬಂದಿಲ್ಲ, ಹೆಂಗೆ ಕೇಳಲಿ?” ಅಂದಳು ಗೌಡ್ತಿ.
ನನಗೆ ಸಂಶಯ ಬಂತು. ಕುತೂಹಲ ತಡೆಯದೆ ಅಲ್ಲೇ ಬಾಗಿಲ ಮರೆಯಲ್ಲಿ ಅವಿತುಕೊಂಡೆ.
“ಹೆಂಗೂ ನಿನ್ನ ಮಾತ ಕೇಳತಾಳ, ಅದಚಣಿ ಆಗೇತ ಮಗಳಽ ಸಾಲಗಾರರೆಲ್ಲ ಮನೀಗಿ ಬಂದ ಮುಗಿಬೀಳತಾರು, ಇದೊಂದ ಸಲ ಪಾರ ಮಾದಂತ ಹೇಳು.”
“ಇನ್ನೊಂದ ನಾಕ ದಿನ ಹೋಗಲೇಳು, ಕೇಳಿ ಇಸಗೊಂಬರ್‍ತೀನಿ”.
“ಹಂಗಾದರ ಹಿಂಗ ಮಾಡು, ನಾ ನಂದಗಾವಿಗೆ ಹೋಗಿರ್‍ತೀನಿ. ನೀ ಇನ್ನೊಂದ ನಾಕ ದಿನ ನಿಂತ ಇಸಕೊಂಬಾ.”
ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ನಾ ನಿಂತ ಬಾಗಿಲು ಗೋಡೆಗೆ ತಾಗಿ ಸದ್ದಾಯಿತು. ಅವರ ಮಾತೂ ನಿಂತುಹೋಯಿತು.
ಆ ರಾತ್ರಿ ಮಲಗಿದಾಗ,-ಹ್ಯಾಗೂ ಸಿಂಗಾರೆವ್ವನಿಗೆ ನಿದ್ದೆ ಹತ್ತಿತ್ತಲ್ಲ, ನಾನು ಬಿಡಲಿಲ್ಲ. ಗೌಡ್ತಿಯನ್ನು ಕೇಳಿಯೇಬಿಟ್ಟೆ. ಅವಳಿಗದೇ ಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಎದ್ದು ಕುಂತು ಎದೆಯ ಮೇಲೆ ಕೈ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು,-
“ಏನ ಮಾಡಲೇ ಶೀನಿಂಗೀ? ಇಂತಾ ಗಂಡ ಗಂಟಬಿದೈತಿ! ಬೆಂಕೀ ಹಚ್ಚಿ ಸುಟ್ಟರೂ ಸುಡಲಾರದಷ್ಟು ಆಸ್ತಿ ಐತಿ, ಮತ್ತ ಮಗಳ ಕೈಯಾಗಿನ ಬಳೀ ಕೇಳಂತ ಗಂಟ ಬಿದ್ದೈತಿ!” ಎಂದು ಹೇಳಿದಳು.
“ಯಾವ ಬಳಿ?”
“ಅವಽ, ಮದಿವ್ಯಾಗ ಸಿಂಗಾರೆವ್ವನ ಕೈಗಿ ಬಂಗಾರದ ಎರಡ ಕಡಗ ಹಾಕಿರಲಿಲ್ಲೇನಽ? ಹತ್ತತ್ತ ತೊಲೀವು?”
“ಹೂ. ಹೂ.”
“ಅದರಾಗಿಂದ ಒಂದಾರ ಇಸಕೊಂಬರಬೇಕಂತ. ಅಲ್ಲಽ. ನೀನಽ, ಹೇಳಗಽ. ಶಿವನ ಅಂತ ಮಗಳ ಕೈ ಹೊತ್ತ ಮಲಗ್ಯಾಳ, ಬಳೀ ಕೊಡಂತ ನಾ ಯಾವ ಬಾಯಲೆ ಕೇಳಲಿ?”
ಮುದುಕಿಯ ಸಂಕಟ ನನಗರಿವಾಯ್ತು. ಹಿಂದೆ ಸಿಂಗಾರೆವ್ವನಿಗೂ ಗೌಡನಿಗೂ ಆದ ಜಗಳವನ್ನು ಅದು ನಡೆದ ಹಾಗೇ ಹೇಳಿದೆ. ದತ್ತಕದ ಮಾತು ಬಂದೊಡನೆ ಮುದುಕಿ ಥಟ್ಟನೆ ನೆಲ ಬಾರಿಸಿ-
“ಅವ್ವಾ, ಅವ್ವಾ ಅವ್ವಾ! ಆ ಲಪೂಟ ಭಾಡ್ಯಾ ಹಿಂತಾದ ಹೊಂಚ್ಯಾನೇನ? ಆ ನನ್ನ ಸವತಿ ಗಂಡ ಮಗನ್ನ ಹಡದ್ದಾಳ ನೋಡೂ, ಅಂದಿನಿಂದ ನಾ ಅಂದರ ಅವನ ಕಾಲಾಗಿನ ಕಸ ಆಗಿದೇನ!” ಎಂದಾಡಿ ವೀರಾವೇಶದಿಂದ ಗೋಣು ಅಲುಗಿಸುತ್ತ “ನನ್ನ ಮಗಳ ಬಾಳ್ವೆ ಹಾಳು ಮಾಡಿ, ಇದನೆಲ್ಲಾ ತನ್ನ ಮಗ್ಗ ಮಡತಾನಂತಽ?…..ಮಾಡಲಿ ಮಾಡಲಿ. ಶಿವಗ ಕಣ್ಣಿಲ್ಲೇನಽ ಶೀನಿಂಗೀ” ಎನ್ನುತ್ತ ಮುಖಕ್ಕೆ ಸೆರಗು ಹಾಕಿ, ಎಡಗೈ ನೆಲಕ್ಕೂರಿ ಬಲಗೈ ತಲೆಯಮೇಲೆ ಹೊತ್ತುಕೊಂಡು ಅಳತೊಡಗಿದಳು. ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಸಿಂಗಾರೆವ್ವನಿಗೆ ಎಚ್ಚರವಾಯ್ತು. ಕೆಮ್ಮುತ್ತಲೇ ಎದ್ದಳು. ಈಚೀಚೆ ನಮಗೆ ಗಾಬರಿ ಆಗುವ ಹಾಗೆ ಗೂರುತ್ತಿದ್ದಳು. ಅಸ್ತಮಾ ಸೇರಿರಬೇಕೆಂದು ಡಾಕ್ಟರು ಮದ್ದು ಕೊಟ್ಟದ್ದು ಏನೇನೂ ಉಪಯೋಗವಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಎದ್ದು ಕೂತು ಏನೇನೋ ಕೇಳಬೇಕೆಂದವಳು ಕೆಮ್ಮು ಬಂದು ಕೇಳಲಾಗದೆ ಹಾಗೇ ಒರಗಿದಳು. ಇಬ್ಬರೂ ಎದ್ದು ಅವಳ ಬಳಿಗೆ ಹೋದೆವು. ಬರಬರುತ್ತ ಕೆಮ್ಮಿನ ಹುಕಿ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಹೊಟ್ಟೆಯೊಳಗಿನ ಕರುಳು ಬಾಯಿಗೆ ಬಂದಾವೆಂಬಂತೆ ಎದೆ ಹಿಡಿದುಕೊಡು ಕೆಮ್ಮಿದಳು. ಹೋಳಾಗಿ ಆ ಈ ಕಡೆ ಹೊರಳಿ ಮಗ್ಗುಲಾಗಿ ಕೆಮ್ಮಿದಳು. ಹ್ಯಾಗೋ ಸಾವರಿಸಿ ಔಷಧಿ ಕುಡಿಸಿದೆ. ಉಬ್ಬರ ತುಸು ಕಮ್ಮಿಯಾಯ್ತು. ಗೌಡ್ತಿ,
“ಈಗ ನೆನಪಾತ ನೋಡಽ ಶೀನಿಂಗೀ, ಸಕ್ಕರ್‍ಯಾಗ ಬೆರಸಿ ಇಣಚೀ ರಕ್ತ ಹಾಕಿದರ ಕೆಮ್ಮು ಗಪ್ಪನ ಕಡಿಮ್ಯಾಗತೇತಿ. ನಾಳಿ ಇಣಚಿ ತರಸು” ಎಂದಳು. ಆಗಲೆಂದೆ.
ಮಾರನೆ ದಿನ ದೇಸಾಯಿಗೆ ದೊರೆಸಾನೀ ಕೆಮ್ಮಿಗೋಸ್ಕರ ಇಣಚೀ ರಕ್ತ ಬೇಕೆಂದು ಹೇಳಿದೆ. ಅವನು ತನ್ನಿಬ್ಬರ ಆಳುಗಳಿಗೆ ಹೇಳಿದ. ಅವರೋ ಹಾ ಹೂ ಕೂಡ ಹೇಳದೆ ಹೋದರು. ಅವರ ಸೊಕ್ಕುತನ ನೋಡಿ ನನಗೆ ಸಿಟ್ಟು ಬಂದರೂ ಯಥಾಪ್ರಕಾರ ಇದ್ದ. ಬೇರೆ ಯಾರಿಗಾದರೂ ಹೇಳುತ್ತೀರೋ ಎಂಬಂತೆ ಅವನ ಮುಖ ನೋಡಿದೆ. ಅವನು “ಸಂಜೀವಳಗ ತರತಾರ ನೀ ಹೋಗು” ಅಂದ.
ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ಸಿಂಗಾರೆವ್ವನ ಕೆಮ್ಮು ಇನ್ನೂ ಜಾಸ್ತಿಯಾಯ್ತು. ಸಂಜೆಗೆ ಇಣಚಿ ರಕ್ತ ಸಿಗುತ್ತಲ್ಲ, ಕೊಟ್ಟರಾಯ್ತೆಂದು ಸುಮ್ಮನಿದ್ದೆ. ಸಂಜೆಯಾಗಿ ಕತ್ತಲೂ ಆಯ್ತು. ಆಳುಗಳೂ ಬಂದರು. ಕೇಳಿದರೆ “ಸಿಗಲಿಲ್ಲ” ಎಂದರು. ಹಾಗೆಂದು ದೇಸಾಯಿಗೆ ಹೇಳಿದರೆ “ನಾಳೆ ತರತಾರ ಬಿಡು” ಎಂದು ಹೇಳಿ ಆಳುಗಳಿಗೆ ಕಟ್ಟಪ್ಪಣೆ ಮಾಡುವಂತೆ “ನಾಳೆ ತಗೊಂಬರ್‍ಯೋ, ಮರೀಬ್ಯಾಡ್ರಿ” ಅಂದ. ಅವರು ಈ ಸಲವೂ ಹಾ ಹೂ ಎಂದು ಹೇಳಲಿಲ್ಲ.
ಹಾಗೇ ಅಡುಗೆ ಮನೆಗೆ ಹೋಗಿ ಬರುತ್ತಿದ್ದೆ. ಕೊಟ್ಟಿಗೆಯಲ್ಲಿನ್ನೂ ದೀಪ ಹಚ್ಚಿರಲಿಲ್ಲ. ಆಳುಗಳಿಗೆ ಅದರ ದರಕಾರ ಇದ್ದರಲ್ಲವೆ? ದನ ಕಟ್ಟಿ, ತಂದ ಮೇವನ್ನೆಲ್ಲ ದಯಮಾಡಿ ಹಾಕಿ ಪಟ್ಟಾಡಲಿಕ್ಕೆ ಹೊರಟು ಹೋಗಿದ್ದರು. ಇನ್ನವರು ಹಾಜರಾಗುವುದು ಊಟಕ್ಕೇ. ಈ ನಡುವೆ ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ ಯಾರು ಸತ್ತರೂ ಹಣಕಿ ಹಾಕುವವರಲ್ಲ.ಇದು ಗೊತ್ತಾಗಿ ಅಲ್ಲಿದ್ದ ಕಂದೀಲು ತರಬೇಕೆಂದು ಕೈ ತಡಕುತ್ತ, ಕಾಲು ತಡವರಿಸುತ್ತ ಹೊರಟೆ. ಬಾಗಿಲು ಸರಿದ ಸದ್ದಾಯ್ತು. ಹುಚ್ಚಯ್ಯನ ಭೂತದ ನೆನಪಾಯ್ತು. ಧೈರ್ಯ ಸಾಲದೆ ಹಿಂದಿರುಗುತ್ತಿದ್ದೆ. ಹಿಂದಿನಿಂದ ಸರ್ರನೇ ಯಾರೋ ನನ್ನನ್ನೆಳೆದು ಬಾಯಿ ಮುಚ್ಚಿ ಬಿಗಿ ಹಿಡಿದರು. ಗಾಬರಿಯಾಗಿ ಮೂತ್ರ ಬಸಿದು ತೊಡೆ ಒದ್ದೆಯಾಯ್ತು. ಹಿಡಿದವನು “ಒದರಬ್ಯಾಡ, ನಾನು” ಅಂದ. ಅದು ಮರ್‍ಯಾನ ದನಿಯೆಂದು ಗುರುತಾಗಿ ತುಸು ಜೀವ ಬಂತು. “ಇಕಾ ಇಣಚಿ, ಸಿಂಗಾರೆವ್ವಗ ಕೊಡು” ಎಂದು ಹೇಳಿ ಮೆತ್ತಗಿನ ಎರಡು ಇಣಚಿಗಳನ್ನ ನನ್ನ ಕೈಗಿಟ್ಟ. ಪ್ರಾಣ ಹಾರಿ ಬಹಳ ಹೊತ್ತಾಗಿರಲಿಲ್ಲವೆಂದು ಕಾಣುತ್ತದೆ; ಅವುಗಳ ಮೈಯಿನ್ನೂ ಬಿಸಿಬಿಸಿಯಾಗಿತ್ತು. ಸೈ ಎಂದು ಹೊರಟೆ. ಮತ್ತೆ ನನ್ನ ರೆಟ್ಟೆ ಹಿಡಿದೆಳೆದು “ನಾ ಕೊಟ್ಟೆನಂತ ಹೇಳಬ್ಯಾಡ” ಎಂದ. ಬಿಟ್ಟರೆ ಸಾಕಾಗಿತ್ತು. ನಾನು ಆಗಲೆಂದು ಹೇಳಿದ್ದು ಅವನಿಗಿರಲಿ ನನಗೂ ಕೇಳಿಸಲಿಲ್ಲ. ಬಾಯಿ ಒಣಗಿತ್ತು. ಬಿಟ್ಟದ್ದೇ ತಡ ಒಂದೇ ಉಸರಿನಲ್ಲಿ ಅಂತಸ್ತಿಗೆ ಹಾರಿಬಿಟ್ಟೆ.
ನಿಂಗವ್ವಗೌಡ್ತಿಗೆ ಇಣಚಿ ಕೊಟ್ಟೆ. ಅವಳೇ ರಕ್ತ ಹಿಂಡಿ ಸಕ್ಕರೆಯಲ್ಲಿ ಬೆರೆಸಿ ಕೊಟ್ಟಳು. ನನ್ನ ಎದೆ ಬಡಿತವಿನ್ನೂ ನಿಂತಿರಲಿಲ್ಲ. ಮರ್‍ಯಾ ಹಿಡಿದಲ್ಲೆಲ್ಲ ಮೈ ಕೈ ನೋಯುತ್ತಿತ್ತು. ಕದ್ದು ಲಟಿಕೆ ಮುರಿದು ಅವನು ಸಾಯಲೆಂದು ಶಾಪ ಹಾಕಿದೆ. ಅಮಾವಾಸ್ಯೆಯ ದಿನ ಹಾಗೆ ಮಾಡಿದ್ದನಲ್ಲ, ಅವನ ಸೇಡು ತೀರಿತೆಂದುಕೊಂಡಿದ್ದೆ. ಇಣಚಿ ಕೊಟ್ಟು ಉಪಕಾರ ಮಾಡಿದ್ದ ನಿಜ. ಆದರೆ ಅರಮನೆಯ ಬಳಕೆ ತಪ್ಪಿರಲಿಲ್ಲವೆಂದಾಯಿತು. ಇನ್ನೂ ಹೊಂಚುತ್ತಿದ್ದಿರಬೇಕೆ? ಇದನ್ನು ದೊರೆಸಾನಿಗೆ ಹ್ಯಾಗೆ ಹೇಳೋದು? ಆ ದುಷ್ಟನಿಂದ ಅವಳನ್ನು ಕಾಪಾಡಬೇಕು, ಹ್ಯಾಗೆಂದು ಹೊಳೆಯಲೊಲ್ಲದು. ಆತ ಬರೋದು ಹಿತ್ತಲ ಬಾಗಿಲಿನಿಂದ ಅಲ್ಲವೆ? ಅದನ್ನು ನಾನೇ ಸಂಜೆ ದನ ಬಂದೊಡನೆ ಕೀಲೀ ಜಡಿದು ಭದ್ರಪಡಿಸಬೇಕೆಂದುಕೊಂಡೆ,- ಅವನು ಛಾವಣಿ ಹಾರಿ ಬರಬಲ್ಲನೆಂದು ಗೊತ್ತಿದ್ದೂ. ಹೋಗಲಿ, ಇಣಚಿ ಬೇಕೆಂದು ಅವನಿಗ್ಯಾರು ಹೇಳಿದ್ದು?
ಆಶ್ಚರ್ಯವೆಂದರೆ ಮಾರನೇ ದಿನ ಸಿಂಗಾರೆವ್ವನ ಕೆಮ್ಮು ಕಮ್ಮಿಯಾಯ್ತು. ಮೂರು ನಾಲ್ಕು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಎದ್ದು ನಡೆದಾಡುವಂತಾದಳು. ಯಾವ ಗಳಿಗೆ ಹುಚ್ಚಯ್ಯ ಇಲ್ಲವೆ ಮರ್‍ಯಾ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷರಾಗುತ್ತಾರೆಂದು ಗೊತ್ತಿರಲಿಲ್ಲವಲ್ಲ, ಅಂಥದ್ದೇನೂ ನಡೆಯಲಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ ನಾನೂ ನೆಮ್ಮದಿಯಿಂದಿದ್ದೆ. ಕೊನೆಗೆ ಗೌಡ ನಿಂಗವ್ವಗೌಡ್ತಿಯನ್ನು ಕರೆದೊಯ್ಯಲು ಖುದ್ದಾಗಿ ಬಂದ. ಆಗ ಮುದುಕಿಯ ಚಡಪಡಿಕೆ ಹೇಳತೀರದು. ಮಗಳಿಗೆ ಹೇಳಲಾರಳು, ಗೌಡ ಬಿಡಲಾರ; ಅಡಕೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕವಳಂತೆ ಒದ್ದಾಡಿದಳು. ಇಷ್ಟುದಿನ ತಾಯಿಯನ್ನಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಎರೆಯದೇ ಹ್ಯಾಗೆ ಕಳಿಸೋದು? ಅವಳನ್ನು ಎರೆಯುವವರು ಅಲ್ಲಿ ಯಾರಿದ್ದಾರೆಂದು ಸಿಂಗಾರೆವ್ವ “ನಾಳಿ ನೀರ ಹಾಕ್ಕೊಂಡು ನಾಡಿದ್ದ ಹೋಗವ್ವಾ. ನಾಳಿ ಮೊಲದ ಮಾಂಸ ಮಾಡಸ್ತೀನಿ” ಎಂದಳು. ಮೊಲದ ಮಾಂಸವೆಂದರೆ ಆ ಮುದುಕಿಗೆ ಪ್ರಾಣ. ಆ ಸಂಜೆ ದೇಸಾಯಿಗೆ “ನಾಳಿ ಒಂದ ಮೊಲ ತರಸಿರಿ” ಎಂದು ಹೇಳಿಯೂ ಬಿಟ್ಟಳು. ಆದರೆ ದೇಸಾಯಿ ವಿಚಾರ ಅವಳಿಗ್ಯಾಕೋ ಮರೆತಂತಿತ್ತು. ಸಂಜೆ ಮಾತು ಬೆಳಿಗ್ಗಿಲ್ಲ, ಬೆಳಗಿನ ಮಾತು ಸಂಜಿಗಿಲ್ಲ. ಬಹುಶಃ ಇಣಚೀ ತಂದುಕೊಟ್ಟವನು ಅವನೇ ಎಂದು ನಂಬಿ ಹಾಗೆ ಕೇಳಿದ್ದಾಳು.
ಮಾರನೇ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ನಾನೇ ಇನ್ನೊಮ್ಮೆ ದೇಸಾಯಿಯ ಜಂಬಕ್ಕೆ ತಟ್ಟುವ ಹಾಗೆ ಹೇಳಿದೆ. “ಮಾರಾಜರ್‍ಹಾಂಗ ಇದ್ದೀರಿ, ಬ್ಯಾಟಿ ಆಡಿ ಒಂದ ಮೊಲ ತರಬಾರದೇನ?” ಅದವನ ಒಳಗಿಳಿದು ಖುಶಿಯ ಅಲೆಗಳನ್ನೆಬ್ಬಿಸಿತು. ಆದರೂ ಸರಿಯಾಗಿ ಹೇಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕೆಂದು “ಮಾರಾಜರ್‍ಹಾಂಗ ಅಲ್ಲಬೇ ಮಾರಾಜರಽ ಅನ್ನು” ಅಂದ, “ಅನ್ನಾಕೇನು ಮಾರಾಜರಽ ಅದೀರಿ. ಹುಲಿ ಬ್ಯಾಟಿ ಆಡಾವರಿಗೆ ಮೊಲ ಏನ ದೊಡ್ಡದು?”-ಹೀಗೆ ಹೇಳಿದ್ದೇ ತಡ ಅಯ್ಯಯ್ಯಯ್ಯೋ ಅವನ ಖುಶಿಯೇ-ತೊಡೆ ತಟ್ಟಿಕೊಂಡು ಪಕಪಕ ನಗೋದೆ? ಈತನಿಂದ ಇಷ್ಟು ಸುಲಭವಾಗಿ ಕೆಲಸ ತೆಗೆಯುವುದು ನನಗೆ ಮೊದಲೇ ಹೊಳೆಯಲಿಲ್ಲವಲ್ಲಾ ಎಂದುಕೊಂಡೆ. ದಂಟಿನಂಥ ದೇಹ ಬಳುಕಿಸಿ ಅವ ನಗೋದನ್ನ ನೋಡಿ ನಾನು ನಕ್ಕರೆ ಅವನು ಅಳ್ಳಳ್ಳೆ ತಟ್ಟಿಕೊಂಡು ನಕ್ಕ. “ಏ ಕಾಳ್ಯಾ ನಿಂಗ್ಯಾ ಬರ್‍ಯೊ ಇಲ್ಲಿ. ಕೇಳಿದಿರೇನ್ರೋ?” ಎಂದು ಕರೆದ, ಅವರ್‍ಯಾರೂ ಸಮೀಪ ಬರಲೂ ಇಲ್ಲ. ನಗಲೂ ಇಲ್ಲ. ಅಂತೂ ಬಂದೂಕು ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು ಮಹಾರಾಜ ಹೊರಟ. ಬೇಟೆಗೆ ಹೋಗುವುದೆಂದರೆ ಆ ದಿನದ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಸೂಟಿಯೆಂದು ಕಾಳ್ಯಾ, ನಿಂಗ್ಯಾ ಬೆನ್ನು ಹತ್ತಿದರು.
ಸಂಜೆ ನಿಜವಾಗಿ ಎರಡು ಮೊಲ ಹೊಡೆದು ತಂದರು! ಇನ್ನು ನಮ್ಮ ದೇಸಾಯರಿಗೆ ಪರಾಕು ಹೇಳಿ ಅವರ ತಾರಕ ಕೇಳಬೇಕಲ್ಲ ಎಂದು ಪದಸಾಲೆಗೆ ಹೋದೆ. ದೇಸಾಯಿ ಕೈಕಾಲು ಅಗಲವಾಗಿ ಹರವಂಚಿ ಕುರ್ಚಿಯ ಮೇಲೆ ಬಟ್ಟೆ ಹೊದಿಸಿದ ಹಾಗೆ ಮೈ ಒಗೆದು ಕತ್ತು ಚೆಲ್ಲಿ ಬಾಯಿ ತೆರೆದುಕೊಂಡು ಬಿದ್ದಿದ್ದ. ಮುಖ ಬಿಳಿಚಿ ಮೂಗು ಕಿವಿಚಿಕೊಂಡಿತ್ತು. ದಿಗಿಲಾಗಿ “ದೇಸಾಯರಽ” ಅಂದೆ. ಕತ್ತೆತ್ತದೆ ಅಲ್ಲೇ ಕಣ್ಣು ತೆರೆದು “ಹಾ” ಅಂದ. “ಯಾಕ್ರೀ ಏನಾಯ್ತು?” ಅಂದೆ. ಮೆಲ್ಲಗೆ “ದಣಿವು” ಅಂದ. ಸುಕುಮಾರನಲ್ಲವೆ, ಆಗಿರಬಹುದೆಂದುಕೊಂಡೆ
ಭರ್ಜರಿಯಾಗಿ ಮೊಲದ ಸಾರು, ಪಲ್ಯ ಮಾಡಿದ್ದೆ. ದೇಸಾಯಿ ಮಂಚಬಿಟ್ಟು ಕೆಳಗಿಳಿಯಲೇ ಇಲ್ಲ. ಅಲ್ಲೇ ಒಯ್ದು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾಯ್ತು. ಗೌಡ ಮಾತ್ರ ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ನೀಡಿಸಿಕೊಂಡು ಉಂಡು “ಶೀನಿಂಗೀ ನಾಳಿ ಬೆಳಿಗ್ಗಿ ಒಂದ ರೊಟ್ಟಿಗಾಗೋವಷ್ಟು ಪಲ್ಯ ಸಾರು ಇಡು” ಅಂದ.
ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಬಿಸಿ ರೊಟ್ಟಿ ಮಾಡಿದ್ದೆ. ಉಳಿದ ಪಲ್ಯ ಸಾರಿನೊಂದಿಗೆ ನ್ಯಾರೇ ಮಾಡಿಯೇ ಗೌಡ ಗೌಡ್ತಿ ಹೊರಟರು. ಬಳೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಕೇಳಿದರೆ ಏನು ಹೇಳಬೇಕೆಂದು ಕೈ ಕೈ ಹೊಸೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಗೌಡ್ತಿಗೆ “ಈಗ ಆ ಬಳಿ ಒತ್ತೇ ಇಟ್ಟಾರಂತ, ಆಮ್ಯಾಲ ಕೊಡತಾಳಂತ ಹೇಳು” ಎಂದೊಂದು ಉಪಾಯ ಹೇಳಿಕೊಟ್ಟಿದ್ದೆ. ಅವಳು ಹಾ ಎಂದು ಚಪ್ಪಾಳೆ ತಟ್ಟಿ “ಆ ಲಪೂಟಗ ಮೋಸ ಮಾಡಾಕ ಇದಽ ಮಾತ ಸೈ” ಎಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿದ್ದಳು. ಅಂತೂ ಬಳೆಯ ಮಾತು ಸಿಂಗಾರೆವ್ವನ ತನಕ ಬರದ ಹಾಗೆ ನೋಡಿಕೊಂಡಿದ್ದೆ.
ತಂದೆ ತಾಯಿಗಳನ್ನು ಸಿಂಗಾರೆವ್ವ ತೊಲೆಬಾಗಿಲತನಕ ಕಳಿಸಿಬರಲು ಹೋದಳು. ದೆಸಾಯಿ ಈಗಲೂ ಕಾಲು ನೋವೆಂದು ಮಂಚ ಬಿಟ್ಟು ಇಳಿಯಲೇ ಇಲ್ಲ. ನಾನೂ ಹೊರಟಿದ್ದೆ. ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಕೊಟ್ಟಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಖನ್ ಎಂದು ಸದ್ದಾಯಿತು. ಹೋಗಿ ನೋಡಿದರೆ ದೂರದಲ್ಲಿ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದ ಗೌಡನನ್ನು ಕಿಡಕಿಯಿಂದ ಖೆಕ್ಕರಿಸಿ ಕೆಂಡಗಣ್ಣಿಂದ ನೋಡುತ್ತ ಮರೆಪ್ಪ ನಿಂತಿದ್ದ! ಮೂಲೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ನೇಗಿಲ ಕುಳವನ್ನು ಸಿಟ್ಟು ತಡೆಯದೆ ಗೋಡೆಯ ಕಡೆಗೆಸೆದಿದ್ದ ಅದು ಗೂಟಗಲ್ಲಿಗೆ ತಾಗಿ ಸಪ್ಪಳ ಮಾಡಿ ಅಲ್ಲೇ ಬಿದ್ದಿತ್ತು. ಸಧ್ಯ ಪಕ್ಕದಲ್ಲೇ ಇದ್ದ ಎತ್ತಿಗೆ ತಾಕಿದ್ದರೆ ಅದಲ್ಲೇ ಗೊಟಕ್ಕೆನ್ನುತ್ತಿತ್ತು.
ಹನ್ನೆರಡು
ಮಾರನೇ ದಿನ ಶೀನಿಂಗವ್ವನಿಗೆ ಭಾರೀ ಖುಶಿಯಾಗುವ ಹಾಗೆ ಮಾಡಿದ್ದೆ. ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ನನ್ನ ಹಳೇ ದೋಸ್ತಿ ಕಿಳ್ಳಿಕ್ಯಾತರ ಕಟಬ್ಯಾನಿಂದ ಮೀನು ತರಿಸಿ ಶೀನಿಂಗವ್ವನಿಗೆ ಕಳಿಸಿದ್ದೆ, ಮನೆಯಿಂದ ರೊಟ್ಟಿ ಕಳಿಸಿ ಶಿರಸೈಲನಿಂದ ಡಬಲ್ ಹರಕೆ ಸಂದಾಯವಾಗುವ ಹಾಗೆ ಮಾಡಿದ್ದೆ. ಸಾಯಂಕಾಲ ನಾಲ್ಕೂ ನಾಲ್ಕೂವರೆಗೆ ಅರಮನೆಗೆ ಹೋದೆವು. ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಶಿರಸೈಲ ಹೋಗಿ ಮಲಗಿದ್ದವಳನ್ನು ಎಬ್ಬಿಸಿದ. ಶೀನಿಂಗವ್ವ ಬಂದು ಕೂತಳು. ‘ಚಾ ಮಾಡತೇನ ತಮ್ಮಾ’ ಎಂದಳು. ಅಂತು ಮುದುಕಿ ಅಡ್ಡೀಯಿಲ್ಲ ಎಂದುಕೊಂಡು “ನೀ ಎದ್ದ ಹೋಗೋದ ಬ್ಯಾಡಬೇ, ಇಲ್ಲೇ ತರಿಸೋಣು, ತಡಿ” ಎಂದು ಶಿರಸೈಲನ ಕಡೆ ನೋಡಿದೆ. ಅವಳ ಕಥೆ ನಡೆಯುವ ಆಗಿನ ಶಿವಾಪುರದಲ್ಲಿ ಚಹದ ಅಂಗಡಿ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಈಗ “ ದಿ ಕುಮುದವ್ವ ಪ್ರಸನ್ನ ಶಿವಾಪುರ ಟೀ ಕ್ಲಬ್” ಎಂಬುದೊಂದಿದೆ. ಶಿರಸೈಲ “ನಾ ಬರೋತನಕ ಕಥಿ ಹಚ್ಚಬ್ಯಾಡ” ಎನ್ನುತ್ತ ಚಹಾ ಹೇಳಿಬರಲು ಟೀ ಕ್ಲಬ್ಬಿಗೆ ಹೋದ. ನಿದ್ದೆಯ ಮಬ್ಬಿನ್ನೂ ಮುದುಕಿಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟಿರಲಿಲ್ಲ. ಕಥೆಯ ಮೂಡಿಗೂ ಬಂದಿರಲಿಲ್ಲ. ಅವಸರವೇನೆಂದು ನಾನೂ ಸುಮ್ಮನಿದ್ದೆ. ಆದರೆ ಆ ಮುದುಕಿ ಮಾತಿನವಳು. ಮಾತಿಲ್ಲದೆ ಇಬ್ಬರು ಟಕಮಕ ಕೂತದ್ದನ್ನು ಸಹಿಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ನನ್ನ ವಿಚಾರ ಕೇಳತೊಡಗಿದಳು. ನನ್ನ ತಂದೆ, ಅಣ್ಣಂದಿರ ವಿಚಾರ ಅವಳಿಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಗೊತ್ತಿತ್ತು. ನಾನು ಊರು ಬಿಟ್ಟಾದ ಮೇಲಿನ ಕಥೆ ಕೇಳಿದಳು. ಅವಳು ಕೇಳಿದ್ದನ್ನೆಲ್ಲ ವಿವರಿಸುತ್ತ ನನ್ನ ಸುಖದುಃಖ ತೋಡಿಕೊಂಡೆ. ಅವಳು ನಂಬಲೇ ಇಲ್ಲ. ನಾನು ಸಾವಿರದ ಸರದಾರನೆಂದೂ ಒಂದು ಮಾತಿಗೆ ಸಾವಿರ ರೂಪಾಯಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ಶಿರಸೈಲ ಹೇಳಿದ್ದ. ಆ ಮುದುಕಿ ಅದನ್ನು ಅಕ್ಷರಶಃ ನಂಬಿದ್ದಳು. ಹಾಗಲ್ಲ ಎಂದರೆ ಅವಳು “ನನಗ ಸಾಲ ಕೊಡಬ್ಯಾಡಪ್ಪ, ನಿನಗ ಬರ್‍ತಿದ್ದರ ಬರಲಿ. ಇನ್ನಷ್ಟ ಬರಲೇಳು” ಎಂದು ಹೇಳಿ ತುಸು ಧ್ಯಾನಿಸಿದಳು. ಆಮೇಲೆ ಮೆಲ್ಲಗೆ ನನ್ನ ಕಡೆ ಕತ್ತು ಒಲೆದು “ನಿನ್ನ ಮಾತಿಗೆ ಸಾವಿರಾದರ, ನಮ್ಮ ರವಿಚಂದ್ರನ ಮಾತಿಗೆಷ್ಟು?” ಅಂದಳು. ಅಧುನಿಕ ನಗರ ಜೀವನದ ಬಗೆಗಿನ ಕನಸುಗಳು ಅವಳ ಹಣದ ಮೌಲ್ಯವನ್ನೇ ಏರುಪೇರು ಮಾಡಿದ್ದವು. ರವಿಚಂದ್ರ ನಗರದಲ್ಲಿ ಏನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾನೆಂದು ಅವಳಿಗೆ ತಿಳಿಯದು. ನಗರದಲ್ಲಿದ್ದಾನೆಂದಮೇಲೆ ಗಳಿಸುತ್ತಿದ್ದಾನೆಂಬುದೇ ಅವಳ ತರ್ಕ. ನನಗೆ ತೋಚಿದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅವಳ ಕನಸುಗಳನ್ನು ತಿದ್ದಲು ಯತ್ನಿಸಿದೆ. ತನ್ನ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಬದಲಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಮುದುಕಿ ಸಿದ್ಧಳಿರಲಿಲ್ಲ. ಇಂಥ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ನಮ್ಮೂರಿನ ಅನೇಕರಲ್ಲಿದೆ. ನಗರದ ಜನ ಏನು ಮಾಡಿದರೂ ದುಡ್ಡು ಸಿಗುತ್ತದೆಂದೂ ತಾವಿಲ್ಲಿ ಬೆವರು ಸುರಿಸಿದರೂ ಒಂದು ಕಾಸೂ ಹುಟ್ಟುವುದಿಲ್ಲವೆಂದೂ ಅವರ ನಂಬಿಕೆಯಾಗಿತ್ತು. ಮತ್ತು ಇದೇ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಬದುಕಿನ ಸರಳ ಸಂತೋಷಕ್ಕೂ ಎರವಾಗಿದ್ದರು. ನಾನು ಹೀಗೆ ಯೋಚಿಸುತ್ತಿರುವಲ್ಲಿ ಶಿರಸೈಲ ಚಹಾ ತಗಂಬಂದ. ಮೂವರೂ ಕುಡಿದೆವು. ಮುದುಕಿ ಹುರುಪಾದಳು. “ನಿನ್ನೆ ಎಲ್ಲಿ ಬಿಟ್ಟಿದ್ದೆ?” ಎಂದಳು.
“ಮೊಲದ ಪಲ್ಯ ಸಾರು ಮಾಡಿ, ಗೌಡ-ಗೌಡ್ತಿಗೆ ಬಡಿಸಿದೆಯಲ್ಲ. ಅವರುಂಡು ನಂದಗಾವಿಗೆ ಹೋದರು. ಮರ್‍ಯಾ ನೇಗಿಲ ಕುಳ ಒಗೆದ.”
“ಇನ್ನ ಮ್ಯಾಲ ಅವಗ ಮರ್‍ಯಾ ಅನ್ನಬ್ಯಾಡಪ್ಪ, ಮರೆಪ್ಪಾ ಅನ್ನು.”
-ಎನ್ನುತ್ತ ಕಥೆ ಸುರು ಮಾಡಿದಳು:
“ಸರಗಂ ದೇಸಾಯಿ ಮೊಲ ತಂದಿದ್ದನಲ್ಲ, ಅವನೆ ಹೊಡೆದದ್ದಿರಬೆಕು ಇಲ್ಲಾ ಅವನ ಜೊತೆಗಿನ ಕಾಳ್ಯಾ, ನಿಂಗ್ಯಾ ಹೊಡೆದದ್ದಿರಬೇಕೆಂದು ನಾವು ಅಂದುಕೊಂಡಿದ್ದೆವು. ಆದರೆ ಅದೂ ಸುಳ್ಳಾಗಿತ್ತು. ಸಂಜೀತನಕ ಬಂದೂಕು ಹೊತ್ತು ತಿರುಗಿ ತಿರುಗಿ ದಣಿವಾಗಿ ಮೊಲವಿಲ್ಲದೆ ತಿರುಗಿ ಬರುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಮರೆಪ್ಪ ಬಂದು “ತಗೊಳ್ರಿ ಸರಕಾರ” ಎಂದು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದನಂತೆ. ಆಮೇಲೆ ಈ ವಿಷಯ ಕಾಳ್ಯಾನಿಂದ ತಿಳಿಯಿತು. ನಮಗೆ ಆಮೇಲೆ ತಿಳಿದಿದ್ದೇ ಒಳ್ಳೇದಾಯ್ತು. ಹಾಗೇನಾದರೂ ಅದು ಮೊದಲೇ ತಿಳಿದಿದ್ದರೆ ಸಿಂಗಾರೆವ್ವ ಹೊರಗೆಸೆದು ಬಿಡುತ್ತಿದ್ದಳು.
ಅದಲ್ಲ ಮುಖ್ಯ, ಇಲ್ಲಿ ಕೇಳು- ಅದೇ ನೆಪದಿಂದ ಮರೆಪ್ಪ ದೇಸಾಯಿಯ ಬಲಗೈ ಬಂಟನಾಗಿಬಿಟ್ಟ. ಬಿತ್ತನೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ್ದರಿಂದ ಬಯಲಾಟದ ಗೆಣೆಕಾರರ್‍ಯಾರೂ ದೇಸಾಯಿಗೆ ಸಿಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಅವನು ಹೊಲ ತೋಟಗಳಲ್ಲಿ ಅಷ್ಟು ಆಸಕ್ತಿಯವನೂ ಅಲ್ಲ. ದೇಸಗತಿ ಜಮೀನಿನ ಗತಿ ದೇವರೇ ಬಲ್ಲ. ಆಳುಗಳು ತಮಗೆ ತಿಳಿದಂತೆ, ತಿಳಿದಷ್ಟು ಬೀಜ ಬಿತ್ತಿ ಗೊಬ್ಬರ ಹಾಕಿದ್ದರು. ದೇಸಗತಿಯ ಬಣಿವೆ ಹಿರಿದರೆಷ್ಟು, ಬಿಟ್ಟರೆಷ್ಟು- ಅವರಿಗೆ ಬರುವ ಚಾಕರಿ ತಪ್ಪಿದ್ದಲ್ಲವಲ್ಲ-ಹಾಗಿದ್ದರು. ಈಗ ಅರಮನೆಗೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದವನು ಪರಮಶೆಟ್ಟಿ ಒಬ್ಬನೇ. ಅವನು ಸಾಲ ವಸೂಲಿಗೆ ಬರುತ್ತಿದ್ದ. ದೇಸಾಯಿ ಏನೇನೋ ಹೇಳಿಕಳಿಸುತ್ತಿದ್ದ, ಹೀಗಾಗಿ ಪಾಪ, ದೇಸಾಯಿ ಒಬ್ಬಂಟಿಯಾಗಿದ್ದ. ಅವನ ಪ್ರಾಸ ನುಡಿಸುವರಿಲ್ಲ. ತಾರಕ ಕೇಳುವರಿಲ್ಲ. ಈಚೀಚೆ ಬೇಹೋಶ್ ಕೂಡ ಆಗಿರಲಿಲ್ಲ.
ಮರೆಪ್ಪ ಸಿಕ್ಕ ನೋಡು, ಅವನೋ ಎಳ ಸಿಕ್ಕರೆ ಹಚಡ ನುಂಗುವ ಪೈಕಿ. ದೇಸಾಯಿ ಎದುರಿಗಿದ್ದರೆ ಬಾಗಿದವನು ತಲೆ ಎತ್ತುತ್ತಿರಲೇ ಇಲ್ಲ. ಯಾವುದಾದರೂ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಕಳಿಸಿದರೆ ಅದನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಂಡೇ ಬರುತ್ತಿದ್ದ. ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಹೋಗುವಾಗೊಮ್ಮೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಬಂದ ಮೇಲೊಮ್ಮೆ ಬಯಲಾಟದ ಚಾರರಂತೆ ಬಲಗೈ ತನ್ನ ಹಣೆಗೂ ಮೊಣಕಾಲಿಗೂ ತಾಗಿಸಿ ಕುರ್ಣೀಸಾತ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ. ಸಾಲದ್ದಕ್ಕೆ ಮಾತಿಗೊಮ್ಮೆ ಸರಕಾರ ಎನ್ನುತ್ತಿದ್ದ. ಇದು ನಮ್ಮ ದೇಸಾಯಿಗೆ ಹುಚ್ಚು ಹಿಡಿಸಿತು. ಅವನಿಂದ ಸರಕಾರ ಎನ್ನಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಅನೇಕ ಬಾರಿ ಏನೇನೋ ಹರಟುತ್ತಿದ್ದ. ಅವನ ವಿನಯದಿಂದ ದೇಸಾಯಿ ಎಷ್ಟು ಪ್ರಸನ್ನನಾದನೆಂದರೆ ಆ ವಿನಯವೇ ಚಟವಾಗಿ ಒಂದೇ ವಾರದಲ್ಲಿ ಅವನಿಗೆ ಎರಡು ಬಡ್ತಿ ಕೊಟ್ಟ. ಮೊದಮೊದಲು ದೇಸಾಯಿಯ ಆಳಾಗಿದ್ದವನು ವಾರದಂತ್ಯಕ್ಕೆ ಅವನ ಬಂದೂಕು ಹಿಡಿದು ಸದಾ ಕಾಲಿಗಂಟಿರುವ ಬಂಟನಾಗಿಬಿಟ್ಟ. ದೇಸಾಯಿ ಏನು ಹೇಳಿದರೂ ಮೆಚ್ಚುತ್ತಿದ್ದ. ಅವನ ತಾರಕ ಪ್ರಾಸಗಳಿಗೆ ಬೆಕ್ಕಸಬೆರಗಾಗುತ್ತಿದ್ದ. ಇಂಥ ದೊಡ್ಡ ಮನುಷ್ಯ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲೇ ಇಲ್ಲವೆಂಬಂತೆ ನಟಿಸುತ್ತಿದ್ದ. ದೇಸಾಯಿ ಈ ನಟನೆಯನ್ನು ನಂಬುತ್ತಿದ್ದ.
ಒಮ್ಮೆ ದರ್ಬಾರಿನಾಚೆ ನಿಂತಿದ್ದವನನ್ನು ದೇಸಾಯಿ ಮೇಲಕ್ಕೇ ಕರೆದು ಕುರ್ಚಿಯ ಬಳಿಯಲ್ಲೆ ಕೂರಿಸಿಕೊಂಡ. ಮರೆಪ್ಪ ಕಿಲಾಡಿ, ಇಷ್ಟು ಅವಕಾಶ ಸಿಕ್ಕಿದ್ದೇ ದೇಸಾಯಿಯ ಕಾಲು ತಿಕ್ಕತೊಡಗಿದ. ಅಂದಿನಿಂದ ಆಳುಗಳು ಕೆಲಸ ಮಾಡದಿದ್ದರೆ ಅವರೆಲ್ಲರ ಕೆಲಸ ಇವನೊಬ್ಬನೇ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ. ಮತ್ತು ತಾನು ಮಾಡಿದ್ದು ಹ್ಯಾಗೋ ದೇಸಾಯಿಯ ಗಮನಕ್ಕೆ ಬರುವ ಹಾಗೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ. ಹೊಲೆಯನಿಗೆ ದರ್ಬಾರಿನಲ್ಲಿ ಕಾಲಿಡುವುದಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶ ಕೊಡುವುದು ಸಲ್ಲದೆಂದು ಪರಮಶೆಟ್ಟಿ ಹೇಳಿದ. ದೇಸಾಯಿ ಕೇಳಲಿಲ್ಲ. “ಇವನು ನನ್ನ ಬಂಟ,” ಎಂದು ಜಂಬದಿಂದ ಹೇಳಿ ನಕ್ಕ. ಒಬ್ಬ ಹೊಲೆಯನಿಗೆ ಅಷ್ಟು ಸಲಿಗೆ ತೋರುವುದು ಹೆಚ್ಚೆ. ಆದರೇನು ಮಾಡುವುದು? ಅವನ ಸೇವೆಯಿಂದ ಇವನು ಧನ್ಯನಾಗಿದ್ದ. ತನ್ನ ಔದಾರ್ಯದಿಂದ ಅವನನ್ನೂ ಧನ್ಯಗೊಳಿಸಬೇಕೆಂದು ಮೇಲೆ ಕರೆದಿದ್ದ. “ಸಂತೋಷವಾಯ್ತೊ?” ಎಂದು ನಕ್ಕು ಕೇಳಿದ. ಅದಕ್ಕೆ ಮರೆಪ್ಪ “ಕಾಲಿದ್ದಲ್ಲಿ ಕಾಲ್ಮರಿ, ನೀವಿದ್ದಲ್ಲಿ ನಾನು” ಎಂದುಬಿಟ್ಟ. ಈ ಮಾತಿನಿಂದ ದೇಸಾಯಿ ಎಷ್ಟು ಧನ್ಯನಾದನೆಂದರೆ ಆಗಾಗ ಈ ಮಾತನ್ನು ಬೇರೆ ಆಳುಗಳಿಗೆ, ಬರಹೋಗುವವರಿಗೆ ಹೇಳಿ ಹೇಳಿ ಆನಂದಪಟ್ಟ. ಆದಿನ ರಾತ್ರಿ ಕುಡಿದಾಗ ಮರೆಪ್ಪನ ತೊಡೆಯ ಮೇಲೊರಗಿ “ಮರ್‍ಯಾ, ನೀನಽ ನನ್ನ ರಾಣಿ ಆಗಿ ಹುಟ್ಟಬೇಕಾಗಿತ್ತೊ!” ಎಂದು ಕಣ್ಣೀರಿಟ್ಟ.
ದೊಡ್ದವನಾದ ಮೆಲೆ ಮರೆಪ್ಪನನ್ನು ನಾನು ಸರಿಯಾಗಿ ನೋಡಿದ್ದು ಈಗಲೇ. ಅವನಲ್ಲಿ ಒರಟಾದ, ಯಾರೂ ಎದುರಿಸಲಾಗದ ಶಕ್ತಿ ತುಂಬಿದೆ ಎಂದು ನೋಡಿದ ಯಾರಿಗಾದರೂ ಅನಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ವಯಸ್ಸಿಗೆ ಮೀರಿ ಬೆಳೆದ ಅವನ ಮೈಕಟ್ಟು ಒಂದೇ ಅಖಂಡ ಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ಒಡ್ಡೊಡ್ಡಾಗಿ ಕೆತ್ತಿದ ಮೂರ್ತಿಯಂತಿತ್ತು. ಮುಖದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಗೆದ್ದ ಅಥವಾ ಕೊನೆಗೆ ತಾನೇ ಗೆಲ್ಲುವೆನೆಂಬ ವಿಶ್ವಾಸದ ಕಳೆಯಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಅದು ತನ್ನ ತೋಳಬಲದಲ್ಲಿಯ ನಂಬಿಕೆಯಿಂದ ಹುಟ್ಟಿದ್ದಾಗಿರಬಹುದು. ಮರಪ್ಪ ಒಬ್ಬ ದರಿದ್ರ ಹೊಲೆಯನಂತೆ, ತಾಯಿಯನ್ನು ಕೊಂದ ಪಾಪಿಯಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಲೇ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಬದಲು ನಿರ್ಗತಿಕನಾದ ದೊಡ್ಡ ಮನುಷ್ಯನಂತೆ, ಸದಾ ಭಾರಿ ವ್ಯಥೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದ, ಆದರೆ ತನ್ನ ಸಹಾಯಕ್ಕೆ ಯಾರನ್ನೂ ಹಂಬಲಿಸದವನ ಹಾಗೆ ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದ. ಅವನ ಕಣ್ಣೋ ಉಕ್ಕಿನವು. ಅವುಗಳಿಂದ ಹೊರಡುವ ನೋಟ ಗುರಿಯಾದವರ ಒಳಹೊಕ್ಕು ಪಾರಾಗಿ ಬರುತ್ತಿದ್ದವು. ಇವನ ಎದುರಿಗೆ ನಿಂತಿದ್ದರೆ ದೇಸಾಯಿ ಸಣ್ಣ ಬಾಲಕನಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದ. ಆಗಲೇ ಅವನು ಅರಮನೆಯನ್ನು ಇದು ತನ್ನದೇ ಎಂಬಂತೆ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದ.
ಇದನ್ನೆಲ್ಲ ನಾವು ಗಮನಿಸುತ್ತಿದ್ದೆವು. ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಸಮಾಧಾನವೆಂದರೆ ಮರೆಪ್ಪ ಅಂತಸ್ತಿನ ಕೋಣೆಗೆ ನುಗ್ಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಬಹುಶಃ ಸಜ್ಜನನಾದನೆಂದೂ ತಾನು ಮಾಡಿದ್ದರ ಬಗ್ಗೆ ಪಾಶ್ಚತ್ತಾಪ ಪಡುತ್ತಿದ್ದಾನೆಂದೂ ನಾನು ಹೇಳಿದೆ. ಸಿಂಗಾರೆವ್ವ ನಂಬಲಿಲ್ಲ. ದೇಸಾಯಿ ಇಷ್ಟು ಹತ್ತಿರದವನಾದರೆ ಮುಂದೊಂದು ದಿನ ಅಪಾಯ ತಪ್ಪಿದ್ದಲ್ಲ ಎಂದು ಅವಳ ತರ್ಕ. ಆದರೆ ನಾವು ಅವನಿಗೆ ಹೆದರಬೇಕಾದ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲವೆಂದೇ ಕಂಡಿತು. ಹುಚ್ಚಯ್ಯನನ್ನು ಕೊಂದವರೆಂಬ ಬೆದರಿಕೆಯನ್ನು ಅವನು ಹಾಕುವ ಪೈಕಿ ಅಲ್ಲ. ಹಾಗೆ ಹೇಳಿದ ಎನ್ನೋಣ, ಅವನ ಹತ್ತಿರ ಸಾಕ್ಷ್ಯಾಧಾರ ಏನಿದೆ? ಇದನ್ನೆ ಹೇಳಿ ಅವಳಿಗೆ ಧೈರ್ಯ ತುಂಬಲು ನೋಡಿದೆ. ನಾನೋ ದುರ್ಘಟನೆಯನ್ನು ಬರೀ ಸಾಕ್ಷಿಕಳಾಗಿ ನೋಡಿದಳು. ಅವಳಾದರೆ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ಅನುಭವಿಸಿದವಳು. ಹ್ಯಾಗೆ ನಂಬುತ್ತಾಳೆ? ದೇಸಾಯಿಗೆ ಮರೆಪ್ಪನ ದೂರು ಇರಲು, ಅದು ಸಾಧ್ಯವಾಗದಿದ್ದರೆ ಅರಮನೆಯಿಂದಾದರೂ ಅವನನ್ನು ದೂರವಿಡಲು ತಾಕೀತು ಮಾಡುವುದಾಗಿ ನಿರ್ಧರಿಸಿದಳು. ಆದರೆ ಸರಗಂ ದೇಸಾಯಿ ಸಿಂಗಾರೆವ್ವನಿಗೆ ಸಿಕ್ಕಾಗಲೆಲ್ಲ ಕುಡಿದಿರುತ್ತಿದ್ದ ಮತ್ತು ಕುಡಿದಾಗಾಡುವ ಆ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಸಿಂಗಾರೆವ್ವ ಇನ್ನೂ ಕಲಿತಿರಲಿಲ್ಲ. ಆಗ ಅವನೊಂದಿಗೆ ಮಾತಾಡಬೇಕೆಂದರೆ ಬಯಲಾಟದ ಬಣ್ಣ ಹಚ್ಚಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಮತ್ತು ಆ ಪರಿಭಾಷೆಯಲ್ಲೇ ಮಾತಾಡಬೇಕು ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಅಲ್ಲಿ ಗಂಡ ಹೆಂಡತಿ ಹೊಲ ಮನೆ ಮುಂತಾದ ಶಬ್ದಗಳೇ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಏನಿದ್ದರೂ ರಾಜ, ರಾಣಿ, ಮಂತ್ರಿ, ಪ್ರಧಾನಿ, ರಾಜ್ಯ, ಅರಮನೆ…. ನಗು ಬಂದಾಗ ಹಹ್ಹಾ ಎನ್ನುವುದು. ಅಳು ಬಂದಾಗ ತಾರಕ ನುಡಿಯುವುದು ಇತ್ಯಾದಿ. ಅದೂ ಒಮ್ಮೆ ಹುಸಿಹೋಗಿ ಗೋಳುಪಡಬೇಕಾದ ಪ್ರಸಂಗವೊದಗಿತು: ಸಿಂಗಾರೆವ್ವ ಅಜಾರಿ ಬಿದ್ದಾಗಿನಿಂದ ದೇಸಾಯಿ ಕೆಳಗೇ ಮಲಗುತ್ತಿದ್ದನಲ್ಲ. ಗುಣವಾದ ಮೇಲೂ ಅಂತಸ್ತಿಗೆ ಏರಿ ಬರಲೇ ಇಲ್ಲ. ಅವನಿಗದರ ಅಗತ್ಯ ಕಾಣಲಿಲ್ಲ. ಸಿಂಗಾರೆವ್ವನಿಗೆ ಅವನ ಕೊರತೆ ಕಾಣಲಿಲ್ಲ. ನಾನೇ ಅವಳ ಜೊತೆ ಮಲಗುತ್ತಿದ್ದೆ. ಸಂಜೆಯಿನ್ನೂ ಆಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಹೋಗಿ ದೇಸಾಯಿಯನ್ನು ಕರೆದುಬಾ ಎಂದು ನನ್ನನ್ನಟ್ಟಿದಳು.
ನಾನು ಮೆಲೆ ಬಂದಾಗ ಸಿಂಗಾರೆವ್ವ ಕಿಡಕಿಯಿಂದ ಹೊರಗೆ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದಳು. ಆ ಕಿಡಕಿಯಲ್ಲಿ ಮುಖ ಇಟ್ಟು ಹೊರಗೆ ನೋಡುವುದೆಂದರೆ ನಮಗಿಬ್ಬರಿಗೂ ಬಹಳ ಆನಂದ. ಅಥವಾ ನಮಗೊಂದು ಹೊರಗಿದೆಯೆಂದು ಅರಿವಾಗುತ್ತಿದ್ದುದು ಈ ಸಣ್ಣ ಕಿಡಿಕಿಯಿಂದಲೇ. ಅದರಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸುವುದೇನೂ ಹೆಚ್ಚಿಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಅರಮನೆಯ ಹಿತ್ತಲಿಗೆ ಅಂಟಿದ ಅವೆರಡು ಹೊಲೆಯರ ಗುಡಿಸಲುಗಳು ಅದರಾಚೆಯ ಹೊಲಗಳು. ಅವುಗಳ ತುದಿಯಿಂದ ಇನ್ನೊಂದು ಗುಡಿಸಲು, ಅದಕ್ಕಂಟಿದ ಹುಚ್ಚಯ್ಯನ ಸಮಾಧಿ, ಕುಮುದವ್ವನ ಹುಣಿಸೆ ಮೆಳೆ ಇದ್ದವು. ಕುಮುದವ್ವನ ಆ ಹುಣಿಸೆಮೆಳೆ ಮಾತ್ರ ಯಾವಾಗ ನೋಡಿದರೂ ನಮಗೆ ಚಂದ ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು. ಅದೆ ನಮ್ಮ ಪಾಲಿಗೆ ಕ್ಷಿತಿಜವಾಗಿತ್ತು. ಅಲ್ಲಿಗೆ ಹೆಂಗಸರು ಹೋಗಬಾರದೆಂದು ಗೊತ್ತಿದ್ದರೂ ಒಮ್ಮೆ ಹ್ಯಾಗೋ ಮಾಡಿ ಹೋಗಿಯೇ ಬರಬೇಕೆಂದು, ಹುಣಿಸೇ ಮೆಳೆಯ ತುಂಬ ಓಡಾಡಿ ಆಟ ಆಡಿ ಬರಬೇಕೆಂದು ಮಾತಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದೆವು. ಅಲ್ಲಿದ್ದ ಕುಮುದವ್ವನ ಗುಡಿ ಮತ್ತು ಮೂರ್ತಿಯ ವಿಚಾರವೂ ನಮಗೆ ಗೊತ್ತಿತ್ತು. ಕುಮುದವ್ವನ ಮೂರ್ತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಕೇಳಿ ನನಗಷ್ಟು ಗಾಬರಿಯಾಗಿದ್ದಿತ್ತೆಂದರೆ,-ಒಂದು ದಿನ ನಾನು ಮೂರ್ತಿಯ ಮುಂದೆ ನಿಂತ ಹಾಗೆ, ಕುಮುದವ್ವನ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಸಿಂಗಾರೆವ್ವ ಅದೆ ಭಂಗಿಯಲ್ಲಿ ಕೂತಿದ್ದಾಗ ಯಾವನೋ ಒಬ್ಬ ಹುಚ್ಚಯ್ಯನಂಥ ಪೂಜಾರಿ ಪೂಜೆ ಮಾಡಿದ ಹಾಗೆ, ಅವನೇ ಬರಬರುತ್ತ ಮರೆಪ್ಪ ಆದ ಹಾಗೆ, ಕನಸಾಗಿತ್ತು. ಹಾಗೆಂದು ಹೇಳಿದಾಗ ಸಿಂಗಾರೆವ್ವ “ಥೂ ಹಡಸು” ಎಂದು ಚಿವುಟಿದ್ದಳು.
ನಾನು ಸಿಂಗಾರೆವ್ವನ ಹಿಂದೆ ನಿಂತು ಕಿಟಕಿಯಲ್ಲಿ ನೋಡತೊಡಗಿದೆ. ಹೊಲ ಮೊಳಕೆಯೊಡೆದಿದ್ದವು. ಮೋಡ ಕವಿದಂತೆ ಕುಮುದವ್ವನ ಹುಣೆಸೇಮೆಳೆಯ ಅಂತರಾಳ ಮುಸುಕಾಗಿ ಗವಿಯಾದಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು. ಸೂರ್ಯ ಮೋಡಗಳ ಹೊರಬಂದು ಬಿಸಿಲು ಚೆಲ್ಲಿದಾಗ ಎಲ್ಲ ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾಗಿ ಬೆಳಗುತ್ತ ಇಡೀ ಮೆಳೆ ಚಿನ್ನದ ನಗೆ ನಕ್ಕಂತೆ, ಗಾಳಿಗೆ ತೇಲಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಹುಣಿಸೇಗಿಡಗಳ ಎಲೆಗಳ ಮೇಲೆ ಬೆಳ್ಳಿ ಬಂಗಾರದ ಮುತ್ತು ತೂರಾಡಿದಂತೆ ಮಿಂಚಿನ ಹುಳಗಳನ್ನು ಕೇರಿದಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು. ಇದೊಂದು ಅರೆಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ. ಮತ್ತೆ ಮೆಳೆ ಕಳ್ಳತನದಿಂದ ಸೆಳೆಯುತ್ತಿತು. ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಉಳಿದ ಎಲ್ಲ ಕಡೆ ನೆರಳು, ಮೆಳೆಯ ಮೇಲೆ ಮಾತ್ರ ಬಿಸಿಲು ಬಿದ್ದು ಮಳೆಯೂ ಬೀಳತೊಡಗಿತು. ಮೆಳೆಯ ಬುಡದಲ್ಲಿ ಬಿಸಿಲಿನ ಕೋಲುಗಳು ಕೋಲಾಟ ನಡೆಸಿದ್ದರೆ ಮ್ಯಾಲೆ ಬಿಸಿಲಲ್ಲಿ ಹೊಳೆಯುವ ಹನಿ ಚಿನ್ನದ ಮಳೆ ಸುರಿವ ಹಾಗೆ ಕಂಡಿತು. ಇಬ್ಬರೂ “ಆಯ್ ಶಿವನಽ!” ಎಂದೆವು. ಆಗಲೇ ನಾನು ಬಂದದ್ದು ಅವಳಿಗೆ ಗೊತ್ತಾದದ್ದು. ತಿರುಗಿದೊಡನೆ ಒಮ್ಮೆ ಅವಳ ಮುಖ ಕಂದಿ ಬಾಡಿತು. ದೇಸಾಯಿ ಯಾವಾಗಲೋ ಬಂದು ಕಂಬದಲ್ಲಿಯ ಗೊಂಬೆಗಳನ್ನು ನೋಡುತ್ತ ಆಕಳಿಸುತ್ತಿದ್ದ.
ಹೇಳಿ ಕಳಿಸಿದ್ದು ಅವಳೇ ಆದರೂ ಅವನು ಬಂದದ್ದಕ್ಕೆ ಸಂತೋಷಪಡಲಿಲ್ಲ. ಎಳೇ ಕೂಸಿನ ಕೈಯೊಳಗಿನ ಕನ್ನಡಿ ಕಸಿದಾಗ ಆ ಕೂಸಿರುತ್ತದಲ್ಲ, ಆ ಥರ ಮುಖ ಮಾಡಿದಳು. ಕಣ್ಣು ಕಳೆ ಕಳೆದುಕೊಂಡಿದ್ದವು. ದೇಸಾಯಿ “ಏನ ಕರಿಸಿದ್ದು?” ಅಂದ. ಸಿಂಗಾರೆವ್ವ ಮಾತಾಡಲೇಬೇಕಿತ್ತಲ್ಲ ಮಾತಾಡಿದಳು:
“ಇಷ್ಟದಿನ ಬಯಲಾಟ ಮಾಡಿದೀರಿ. ಸಿಂಹಾಸನದಾಗ ರಾಜನ ಜೋಡೀ ನಾಯಿ ಕೂತದ್ದನ್ನ ನೋಡೀರೇನು?”
“ಇಲ್ಲ” ಎಂದುದು ಯಾಕೆ ಹೀಗೆ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದಾಳೆಂದು ತಿಳಿಯದೆ ತಬ್ಬಿಬ್ಬಾಗಿ ಮತ್ತೆ ತಾನೇ “ಏನಂದ್ರಿ?” “ಏನಂದ್ರಿ?” ಎಂದ.
“ಆ ಹೊಲ್ಯಾಗಿಷ್ಟ ಸದರ ಕೊಟ್ಟರ ನೋಡಿದ ನಾಕ ಮಂದಿ ಏನಂದಾರು?”
“ಏನಂತಾರ? ನಿಮಗ್ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ. ಭಾಳ ಛಲೋ ಮನಶ ಅವ”.
“ಚಲೋ ಮನಶ್ಯಾ ಇದ್ದರಽ, ಇಟಗೊಂಡಿರ್ರಿ, ನಾ ಹೋಗತೀನಿ,”
-ಅಂದಳು. ಸಿಂಗಾರೆವ್ವನ ಆಳದ ನಿರಾಸೆ ನನ್ನಲ್ಲಿ ಕಣ್ಣೀರು ಬರಿಸಿತು. ದೇಸಾಯಿ ಏನೂ ಹೇಳಲಿಲ್ಲ. ಎದ್ದು ಆಕಳಿಸಿ ಸರಸರ ಮೆಟ್ಟಿಲಿಳಿದು ಹೋದ. ಅವನು ಹೋದ ಮೇಲೆ ನಮಗೆ ಗೊತ್ತಾಯ್ತು: ಮರೆಪ್ಪ ಮರೆಯಲ್ಲಿ ನಿಂತಿದ್ದ ಎಂದು. “ಚಂಡಾಲ ದೈವ” ಎಂದು ಎರಡ ಸಲ ಹಣೆ ಹಣೆ ಬಡಿದುಕೊಂಡು ಸುಮ್ಮನಾದಳು.
ಆ ರಾತ್ರಿ ಇಬ್ಬರೂ ಊಟ ಮಾಡಲಿಲ್ಲ. ಸಿಂಗಾರೆವ್ವ ದಿಂಬಿನಲ್ಲಿ ನಿಟ್ಟುಸಿರು ತುಂಬುತ್ತ ಮಲಗಿದ್ದಳು. ನಾನೂ ದೀಪ ಆರಿಸಬೇಕೆಂದು ಈ ಕಡೆ ಬಂದರೆ ಬಾಗಿಲಲ್ಲಿ ಮರೆಪ್ಪ ಉಗುರು ಕಚ್ಚುತ್ತ ನಿಂತಿದ್ದ. “ಎವ್ವಾ” ಅಂದೆ. ನನ್ನ ದನಿಯ ಅನಿರೀಕ್ಷಿತ ದನಿಯ ಕೇಳಿ, ನನ್ನ ಕಡೆ ಹೊರಳಿ ಎದುರು ನಿಂತ ದೈತ್ಯನನ್ನು ನೋಡಿದಳು. ತಕ್ಷಣ ಎದ್ದು ನಿಂತು ಥರಥರ ನಡುಗತೊಡಗಿದಳು. ದನಿಮಾಡಿ ಅಳುವುದಕ್ಕೂ ಅವಳಿಗೆ ಧೈರ್ಯವಿರಲಿಲ್ಲ. ಆತ ರೆಪ್ಪೆಗಳನ್ನು ಇಕ್ಕಟ್ಟಾಗಿಸಿ ದೃಷ್ಟಿಯನ್ನ ಚೂಪಾಗಿಸಿ ಇರಿಯುವ ಹಾಗೆ ಅವಳನ್ನೇ ದುರುಗುಟ್ಟಿ ನೋಡಿದ. ತುಟಿ ಬಿಗಿಹಿಡಿದು ಮೂಗನ್ನು ಅರಳಿಸುತ್ತ ಹಾಗೇ ಬಾಗಿಲು ಮುಂದೆ ಮಾಡಿದ. ಸಿಂಗಾರೆವ್ವ “ಕೆಳಗೆ ದೇಸಾಯಿ ಇದ್ದಾನ ಕೂಗತೀನಿ” ಎಂದಳು ಸಣ್ಣ ದನಿಯಲ್ಲೇ. ಅವನು ಹೆದರಲೇ ಇಲ್ಲ. ತನ್ನ ಒರಟು ತುಟಿಗಳಲ್ಲಿ ತಾತ್ಸಾರಭರಿತ ನಗೆ ತೂರುತ್ತ, ದೃಢವಾದ ಹೆಜ್ಜೆಯಿಡುತ್ತ ಮುಂದೆ ಮಾತಿನಿಂದ ಜುಗುಪ್ಸೆಗೊಂಡವರಂತೆ ಬಾಯ ಕೊನೆಯನ್ನೊಮ್ಮೆ ಅಸಹ್ಯವಾಗಿ ಗೀಸಿ ನನ್ನ ಕಡೆ ಗಾರಿ ಉಗುಳಿ ಸಿಂಗಾರೆವ್ವನ ಕಡೆ ನಡೆದ. ಮೆಲ್ಲಗೆ ಹೋದವನೆ, ಆ ಚಂಡಾಲ,-ಅವನ ಕೈಗೆ ಹಾವು ಹರಿಯಲಿ,-ಜೋರಿನಿಂದ ಅವಳ ಕೆನ್ನೆಗೆ ಫಳಿರೆಂದು ಏಟು ಹಾಕಿದ. ಸಿಂಗಾರೆವ್ವ ತತ್ತರಿಸಿ ಹಾಸಿಗೆಯ ಮೇಲುರುಳಿ ವಿಲಿವಿಳಿ ಒದ್ದಾಡಿದಳು. ನಾನು “ಅಯ್ಯೋ!” ಎಂದು ಒದರುವಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಯಾರೋ ಮೆಟ್ಟಿಲೇರಿ ಬರುತ್ತಿರುವ ಸಪ್ಪಳಾಯಿತು. ಬಂದು ಧಡಾರನೆ ಬಾಗಿಲು ತೆಗೆದವನು ದೇಸಾಯಿ. ಕಂದೀಲು ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು “ಏನು ಏನು” ಎನ್ನುತ್ತ ಒಳ ಬಂದ. ಎದುರು ನೋಡಿದರೆ ಮಂಚದ ಬಳಿ ಥರಥರ ನಡುಗುತ್ತ ಅಸ್ತವ್ಯಸ್ತಳಾಗಿ ನಿಂತಿದ್ದ ರಾಣಿಯನ್ನು ನೋಡಿ, ನೋಡನೋಡುತ್ತ ಮುಖ ಕೆಂಜಗಾಗಿಸಿ ಬೇಹೋಶ್ ಆಗಿ ಬಿದ್ದ.
*****
ಮುಗಿಯಿತು
